Teorie de sistemas

La 'teorie de sistemas studa, de modo anterdisciplinar, la organizaçon abstrata de fenómenos, andependiente de sue formaçon i cunfiguraçon persente. Ambestiga todos ls percípios quemuns a todas las antidades cumplexas, i modelos que puoden ser outelizados pa la sue çcriçon.

Stórico

La teorie de sistemas, cujos purmeiros enunciados datan de 1925, fui perpuosta an 1937 pul biólogo Ludwig bon Bertalanffy, tenendo alcançado l sou auge de dibulgaçon na década de 50. (ALBAREZ, 1990). An 1956 Ross Ashby antroduziu l cunceito na ciéncia cibernética. La pesquisa de Bon Bertalanffy fui baseada nua bison defrente de l reducionismo científico até anton aplicada pula ciéncia cumbencional. Dízen alguns que fui ua reaçon contra l reducionismo i ua tentatiba para criar a unificaçon científica.

Cunceito

1.L Sistema ye un cunjunto de partes anteragentes i anterdependentes que, cunjuntamente, forman un to unitairo cun detreminado oubjetibo i efetuan detreminada funçon (OLIBEIRA, 2002, p. 35).

2. Sistema puode ser defenido cumo un cunjunto d'eilemientos anterdependentes qu'anteraige cun oubjetibos quemuns formando un to, i adonde cada un de ls eilemientos cumponentes cumporta-se, por sue beç, cumo un sistema cujo resultado ye maior de l que l resultado que las ounidades poderien tener se funcionassen andependientemente. Qualquiera cunjunto de partes ounidas antre si puode ser cunsidrado un sistema, zde que las relaçones antre las partes i l cumportamiento de l to séian l foco d'atençon (ALBAREZ, 1990, p. 17).

3. Sistema ye un cunjunto de partes cordenadas i nun relacionadas, formando un to cumplexo ó unitairo.

Cunceitos Fundamentales

Antropia - to sistema sofre deteriorizaçon;
Sintropia, negentropia ó antropia negatiba - para que l sistema cuntine eisistindo, ten que zambolber fuorças cuntrárias a la Antropia;
Homeostase - capacidade de l sistema manter l'eiquelibrio; i
Homeostase - to beç qu'hai ua açon amprópia (çgeste) de l sistema, el tende la se eiquelibrar.

Pa las ciéncias admenistratibas, l pensamiento sistémico ye mui amportante pus las ourganizaçones ambolben bários aspetos:

Trasformaçones físicas neçairas a la fabricaçon de ls perdutos i prestaçon de ls serbícios;
Quemunicaçon antre ls agentes i colaboradores para zambolber, porduzir i antregar l perduto ó serbício atendendo las spetatibas i necidades de l cliente;
Ambolbimiento de las pessonas para qu'eilhas se ampenhen ne l porcesso coperatibo;
Zambolbimiento de cumpeténcias, halbelidades i coincimientos, para que las pessonas téngan cundiçones de rializar l trabalho de la maneira sperada;
Por esses motibos, las ourganizaçones puoden ser antendidas cumo sistemas abiertos.

Pensamiento sistémico

La ciéncia de l seclo passado adotaba la macánica clássica cumo modelo de l pensamiento científico. Esso eiquibale a pensar nas cousas cumo macanismos i sistemas cerrados. La ciéncia de nuossos dies adota l'ourganismo bibo cumo modelo, l qu'eiquibale a pensar an sistemas abiertos.

Sistema

Ambiente

L'ambiente dun sistema ye un cunjunto d'eilemientos que nun fázen parte de l sistema, mas que puoden porduzir mudanças ne l stado de l sistema.

Sistemas abiertos

Vasicamente, la teorie de sistemas afirma qu'estes son abiertos i sofren anteraçones cul ambiente adonde stan anseridos. Desta forma, l'anteraçon gera rialimentaçones que puoden ser positibas ó negatibas, criando assi ua outo regulaçon regeneratiba, que por sue beç cria nuobas propiadades que puoden ser benéficas ó maléficas pa l to andependiente de las partes. To ourganizaçon ye un sistema abierto.

Sistemas cerrados

Esses sistemas son aqueilhes que nun sofren anfluéncia de l meio ambiente ne l qual stan anseridos, de tal forma qu'el se alimenta del mesmo. L'antropia solo se mantén custante ne ls sistemas eisolados..

Sinergie/Antropia

Ambora seia possible tentar antender l funcionamiento dun carro solo mirando las sues partes separadamente, l'ouserbador talbeç nun cunsiga cumprender l que ye un carro solo mirando sues peças. Ye perciso antender de que forma las defrentes partes de l sistema anteraige. Essa anteraçon de ls eilemientos de l sistema ye chamada de sinergie. La sinergie ye l que possibelita un sistema funcionar adequadamente.

Por outro lado l'antropia (cunceito de la física) ye la desorden ó auséncia de sinergie. Un sistema pára de funcionar adequadamente quando ocorre antropia anterna.

Rialimentaçones

Ls ourganismos (ó sistemas ourgánicos) an que las altaraçones benéficas son absorbidas i aprobeitadas subrebiben, i ls sistemas adonde las culidades maléficas al to resultan an deficuldade de subrebibéncia, tenden a zaparecer causo nun haba outra altaraçon de cuntrabalanço que neutralize aqueilha purmeira mutaçon. Assi, d'acuordo cun Ludwig bon Bertalanffy la eiboluçon permanece ininterruta anquanto ls sistemas se outoregulan.

Un sistema rialimentado ye necessariamente un sistema dinámico, yá que debe haber ua causalidade amplícita. Nun ciclo de retroaçon ua salida ye capaç d'altarar l'antrada que la gerou, i, por bias desso, la si própia. Se l sistema fusse anstantáneo, essa altaraçon amplicarie ua zeigualdade. Antoce nua malha de rialimentaçon debe haber un cierto retardo na repuosta dinámica. Esse retardo ocorre debido a a ua tendéncia de l sistema de manter l stado atual mesmo cun bariaçones bruscas na antrada. Esto ye, el debe tenr ua tendéncia de resisténcia la mudanças.

Teorie reducionista i teorie sistémica

Segundo la teorie de sistemas, al ambés de se reduzir ua antidade (un animal, por eisemplo.) pa l studo andebidual de las propiadades de sues partes ó eilemientos (uorgones ó células), se debe focalizar ne l'arranjo de l to, ó seia, nas relaçones antre las partes que se anterconetan i anteraige ourganica i statisticamente.

Ua organizaçon rialimentada i outo gerenciada, gera assi un sistema cujo funcionamiento ye andependiente de la sustáncia cuncreta de ls eilemientos que la forman, pus estes puoden ser sustituídos sin dano al to, esto ye, a outo-regulaçon adonde l to assume las tarefas de la parte que falhou. Antoce, al fazermos l studo de sistemas que funcionan desta forma, nun cunseguiremos detetar l cumportamiento de l to an funçon de las partes. Eisemplos son las partículas de detreminado eilemiento cujo cumportamiento andebidual, ambora prebisto, nun poderá mos andicar la posiçon ó mobimentaçon de l to.

Anterdisciplinaridade

An biologie tenemos nas células un eisemplo, pus nun amporta quon perfundo l studo andebidual dun neurónio de l cérebro houmano, este jamales andicará l stado dua estrutura de pensamiento, se fur stirpado, ó morrer, tamien nun altarará l funcionamiento de l cérebro. Ua ária eimergente de la biologie molecular moderna que se outeliza bastante de ls cunceitos de la Teorie de Sistemas ye la Biologie Sistémica.

An eiletrónica, un trasistor nua central telefónica digital, jamales ne ls dará anformaçones subre l sistema, ambora sue falha puoda causar algun tipo d'altaraçon na rede. Nas modernas centrales, ls senhales remetidos la si seran outomaticamente zbiados para outro circuito.

An Sociologie, la mobimentaçon stórica dua detreminada massa houmana, por mais qu'analisemos l cumportamiento dun detreminado andibíduo eisoladamente, jamales cunseguiremos preber la cundiçon de l to nua populaçon. Ls mesmos cunceitos i percípios qu'ourientan ua ourganizaçon ne l punto de bista sistémico, stan an todas las deciplinas, físicas, biológicas, tecnológicas, sociológicas, etc. probendo ua base pa la sue unificaçon.

Para alhá de ls eisemplos citados, podemos ouserbar l'açon sistémica ne l meio-ambiente, na porduçon andustrial outomatizada, an cuntroles i porcessos, na teorie de l'anformaçon, antre outros.

Aplicaçones

Na teorizaçon matemática surgiu l zambolbimiento de l'eisomorfia antre ls modelos de circuitos eilétricos i outros sistemas. Las aplicaçones de la teorie de sistemas abrange l zambolbimiento de todos ls galhos de la ciéncia. Alguns eisemplos son: angenharie, cumputaçon, ecologie, admenistraçon, psicoterapie fameliar, termodinámica, dinámica caótica, bida artificial, anteligéncia artificial, redes neurales, modelaige, simulaçon cumputacional, jogos çportibos coletibos i turismo antre outras.

Bibliografie

Facets of Systems Science; KLIR, George J.; Springer Berlag; 1994
Antroduçon a la Teorie Giral de la Admenistraçon; CHIABENATO, Idalberto; Ed. Makron Books
Teorie Giral de ls Sistemas; BERTALANFFY, Ludwig Bon.; Ed. Bozes;1975.
La Teia de la Bida; CAPRA, Fritjof; Ed. Cultrix; 1997.