Antropologie (cuja ourige eitimológica deriba de l griego άνθρωπος anthropos, (home / pessona) i λόγος (logos - rezon / pensamiento) ye la ciéncia preocupada an studar l home i la houmanidade de maneira totalizante, ó seia, abrangendo todas las sues dimensones.[1] La debison clássica de la Antropologie çtingue la Antropologie Cultural de la Antropologie Biológica. Cada ua destas, an sue custruçon abrigou dibersas corrientes de pensamiento.

Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!

Puode-se afirmar que hai poucas décadas la antropologie cunquistou sou lhugar antre las ciéncias. Purmeiramente, fui cunsidrada cumo la stória natural i física de l home i de l sou porcesso eibolutibo, ne l spácio i ne l tiempo. Se por un lhado essa cuncepçon benie sastifazer l seneficado lhiteral de la palabra, por outro restringie l sou campo de studo a las caratelísticas de l home físico. Essa postura marcou i lhemitou ls studos antropológicos por ancho tiempo, pribilegiando la antropometrie, ciéncia que trata de las mensuraçones de l home fócil i de l home bibo.

Home Bitrubiano, de Leonardo da Vinci

Debisones i campo eiditar

La Antropologie, sendo la ciéncia de la houmanidade i de la cultura, ten un campo de ambestigaçon mui basto: abrange, ne l spácio, to a tierra habitada; ne l tiempo, pul menos dous milhones de anhos, i todas las populaçones socialmente ourganizadas. Debide-se an dues grandes árias de studo, cun oubjetibos definidos i antresses teóricos própios: la Antropologie Física (ó Biológica) i la Antropologie Cultural, que se centran ne l deseio de l home de coincer la sue ourige, la capacidade que el ten de coincer-se, ne ls questumes i ne l anstinto.

Cunsidraçones eiditar

Para pensar las sociadades houmanas, la antropologie preacupa-se an detalhar, tanto quanto possible, ls seres houmanos que las cumponen i culhas se relacionan, seia ne ls sous aspetos físicos, na sue relaçon cula natureza, seia na sue specificidade cultural. Pa l saber antropológico l cunceito de cultura abarca dibersas dimensones: ouniberso psíquico, ls mitos, ls questumes i rituales, sues stórias peculiares, la lenguaige, balores, fés, leis, relaçones de parentesco, antre outros tópicos.

Ambora l studo de las sociadades houmanas remonte a la Antiguidade Clássica, la antropologie naciu, cumo ciéncia, efetibamente, de la grande reboluçon cultural ampeçada cul Eiluminismo.

Modelo:Antropologie

Stória de la Antropologie eiditar

La custruçon de l mirar antropológico i sous percipales debates. Ambora la grande maiorie de ls outores cuncorde que la antropologie se tenga definido anquanto deciplina solo depuis de la reboluçon Iluminista, a partir dun debate más claro acerca de oubjeto i método, las ouriges de l saber antropológico remontan a la Antiguidade Clássica, atrabessando seclos. Anquanto l ser houmano pensou subre si mesmo i subre sue relaçon cun "l outro", pensou antropologicamente.

Primórdios eiditar

Homero, Heisíodo i ls Filosófos Pré-socráticos yá se questionában a respeito de l ampato de las relaçones sociales subre l cumportamiento houmano; ó bendo este ampato cumo cunsequéncia de ls caprichos de l diuses, cumo enumera la Odisseia de Homero i la Teogonia de Heisíodo, ó cumo custruçones racionales, balorizando mui más la aprenson de la rialidade ne l die la die de la speriéncia houmana, cumo preferian ls Filosófos Pré-socráticos. Fui, sin dúbeda, na Antiguidade Clássica que la "medida Houmana" se eibidenciou cumo centro de la çcusson acerca de l mundo. Ls griegos deixórun einúmeros registros i relatos acerca de culturas defrentes de las sues, assi cumo ls chineses i ls romanos. Nestes testos nacie, por assi dezir, la Antropologie, i ne l seclo V a.C. un eisemplo çto se rebela na obra de Heiródoto, que çcrebiu minuciosamente las culturas cun las quales sou pobo se relacionaba. De la cuntribuiçon griega fázen parte tamien las obras de Aristóteles (acerca de las cidades griegas) i las de Xenofonte (a respeito de la Índia).

Antre ls romanos merece çtaque l poeta Lucrécio, que tentou ambestigar las ouriges de la religion, de las artes i se acupou de la çcurso. Outro romano, Tácito analisou la bida de las tribos germánicas, baseando-se ne ls relatos de ls suldados i biajantes. Salienta l bigor de l germanos an cuntreste cun ls romanos de la sue época. Agostico, un de ls pedamiegos teológicos de l Catolicismo, çcrebiu las ceblizaçones greco-romanas "paganas", bistas cumo moralmente anferiores a las sociadades crestianizadas. An sue obra yá çcutie, de maneira pouco eilaborada, la possiblidade de l "tabu de l ancesto" funcionar cumo norma social, garantie de la coeson de la sociadade. Ye amportante salientar que Agostico, inda assi, pribilegiou splicaçones subrenaturales para la bida sociocultural.

Ambora nun eisistisse cumo deciplina specífica, l saber antropológico partecipou de las çcussones de la Filosofie, al lhongo de l seclos. Durante la Eidade Média muitos scritos cuntribuíran para la formaçon dun pensamiento racional, aplicado al studo de la speriéncia houmana, cumo ye l fizo l admenistrador francés Jean Vodin, studioso de ls questumes de ls pobos cunquistados, que buscaba, an sue análeze, splicaçones para las deficuldades que ls franceses tenien an admenistrar esses pobos. Cul adbento de l mobimiento eiluminista, este saber fui struturado an dous núcleos analíticos: la Antropologíe Biológica (ó Física), de modo giral cunsidrada ciéncia natural, i la Antropologie Cultural, classeficada cumo ciéncia social.

L seclo XVIII eiditar

Até l seclo XVIII, l saber antropológico stubo persente na cuntribuiçon de l cronistas, biajantes, suldados, missionários i comerciantes que çcutian, an relaçon als pobos que conhecian, la maneira cumo estes bibian la sue cundiçon houmana, cultibában sous hábitos, normas, caratelísticas, anterpretában ls sous mitos, ls sous rituales, la sue lhenguaige. Solo ne l seclo XVIII, la Antropologie adquire la catadorie de ciéncia, partindo de las classeficaçones de Carlos Lhineu i tenendo cumo oubjeto la análeze de las "raças houmanas".

L lhegado desta época fúrun ls testos que çcrebian las tierras, la (Fauna, la Flora, la Topografie) i ls pobos "çcubiertos" (Hábitos i Fés). Alguas obras que falában de l andígenas brasileiros, por eisemplo, fúrun: la carta de Cermeinho Baç de Camina ("Carta de l Çcubrimiento de l Brasil" ), ls relatos de Hanes Staden, "dues Biaiges al Brasil", ls registros de Jean de Lhéry, la "Biaige la Tierra de l Brasil", i la obra de Jean Batiste Debret, la "Biaige Pitoresca i Stórica al Brasil. Para alhá destas, outras obras falában inda de las tierras récen-çcubiertas, cumo la carta de Colombo als Reis Católicos. To esta porduçon escrita lhebantou ua grande polémica acerca de l andígenas. La cuntribuiçon de l missionários jesuítas na América (cumo Bartolomiu de Las Casas i Padre Acosta) ajudórun a zambolber la chamada "teorie de l buono salbaige", que bie ls índios cumo detentores dua natureza moral pura, modelo que debie ser assimilado puls oucidentales. Esta teorie defendie la eideia de que cultura más próssima de l stado "natural" serbirieb de remédio als males de la ceblizaçon.

L seclo XIX eiditar

Ne l Seclo XIX, por buolta de 1840, Voucher de Perthes outeliza la palabra home pré-stórico para çcutir cumo serie sue bida cotidiana, a partir de achados arqueológicos, cumo ferramientas de piedra, cuja eidade se stimaba bastante remota. Más tarde, an 1865, John Lhubock reabaliou numerosos dados acerca de la Cultura de la Eidade de la Piedra i cumpilou ua classeficaçon an que enumeraba las defrenças culturales antre l Paleolítico i Neolítico.

Cula publicaçon de dous lhibros, La Ourige de las Speces, an 1859 i La çcendéncia de l home, an 1871, Charles Darwin principia la sistematizaçon de la teorie eibolucionista. Partindo de la çcusson trazida a a tona por estes pesquisadores, nacie la Antropologie Biológica ó Antropologie Física


La antropologie eibolucionista eiditar

Marcada pula çcusson eibolucionista, la antropologie de l Seclo XIX pribilegiou l Darwinismo Social, que cunsidraba la sociadade ouropeia de la época cumo l apogeu dun porcesso eibolucionário, an que las sociadades aborígenes éran tenidas cumo eisemplares "más primitibos". Esta bison usaba l cunceito de "ceblizaçon" para classeficar, julgar i, más tarde, justeficar l domínio de outros pobos. Esta maneira de ber l mundo a partir de l cunceito ciblizacional de superior, eignorando las defrenças an relaçon als pobos tenidos cumo anferiores, recibe l nome de etnocentrismo. Ye la «Bison Etnocéntrica» , l cunceito ouropeu de l home que se atribui l balor de "ciblizado", fazendo crer que ls outros pobos, cumo ls de las Ilhas de la Oceania stában "situados fura de la stória i de la cultura". Esta afirmaçon stá mui persente ne ls scritos de Pauw i Heigel.

Teorie eiditar

Cun fundamiento nestas cuncepçones, las purmeiras grandes obras de la antropologie, cunsiderában, por eisemplo, l andígena de las sociadades nun ouropeias cumo l primitibo, l antecessor de l home ciblizado: afirmando i qualificando l saber antropológico cumo deciplina, centrando l debate ne l modo cumo las formas más simples de ourganizaçon social tenerien eiboluido, d'acuordo cun essa lhinha teórica essas sociadades caminarian para formas más cumplexas cumo las de la sociadade ouropeia.

Nesta forma de aprender la speriéncia houmana, todas las sociadades, mesmos las çconhecidas, progredirian an ritmos defrentes, seguindo ua lhinha eibolutiba. Esso balizou la eideia de que la demanda quelonial serie "ciblizatória", pus lhebarie ls pobos ditos "primitibos" al "progresso tecnológico-científico" de las sociadades tenidas cumo "ciblizadas". Hai que ber estes eiquíbocos cumo parte de la bison de mundo que pretendian stablecer las diretrizes dua lhei ounibersal de zambolbimento.

Mas nun se puode generalizar i atribuir las caratelísticas arriba a todos ls outores que se aparentórun a essa corriente. Cada outor ten sues prórpias nuances. Durkhein, por eisemplo, percurou nas manifestaçones totémicas de ls natibos australianos la forma más simples i eilementar de religiosidade, mas nun cul pensamiento enquadrado nua lhinha eibolutiba ciega: se nuossa sociadade era dita más cumplexa el atribuia esso a las dibersas tendéncias de la modernidade de que somos fruito, i la dediculdade de detreminar ua tendéncia pura na nuossa religion, scamoteada por miles de anhos de teologie.

Método eiditar

L método cuncentraba-se nua ancansable cumparaçon de dados, retirados de las sociadades i de sous cuntestos sociales, classeficados d'acuordo cul tipo (relegioso, de parentesco, etc), detreminado pul pesquisador, dados que le serbirian para acumparar las sociadades antre si, fixando-las nun stágio específico, anscrebendo estas speriéncias nua abordaige lhinear, diacrónica, de modo la que to questume repersentasse ua etapa nua scala eibolutiba, cumo se l própio questume tubisse la finalidade de auxiliar esta eiboluçon. Antendian ls eibolucionistas que ls questumes se demarcában cumo sustáncia, cumo finalidade, ourige, andibidualidade i nun cumo un eilemiento de l tecido social, anterdepedente de sou cuntesto.

Pensadores eiditar

Bal ressaltar que apesar de la maior parte de ls eibolucionistas tenéren trabalhado an gabinetes, un de l más coincidos pensadores dessa corriente, Lhewis Heinry Morgan, tenie cuntato cun dibersas tribos de l norte de ls Stados Ounidos. Ye absurdo creditar a outores dessa corriente ua cumpilaçones ciega de las culturas houmanas, esso serie ua simplificaçon einorme, a la par que se deixarie de aprobeitar esses studos clássicos de la antropologie.

La antropologie difusionista eiditar

La Antropologie Difusionista reagiu al eibolucionismo i fui sue cuntemporánea. Pribilegiaba l antendimiento de la natureza de la cultura, an tenermos de ourige i stenson, dua sociadade la outra. Pa ls difusionistas, l ampréstimo cultural serie un macanismo fundamental de eiboluçon cultural. L difusionismo acraditaba que las defrenças i semelhanças culturales éran cunsequéncia de la tendéncia houmana para eimitar i a absorber traços culturales, cumo se la houmanidade possuísse ua "ounidade psíquica", tal cumo defendeia Bastian.

Repersentantes i obras eiditar

L surgimiento de la "lhinhaige francesa" eiditar

Cun Émile Durkhein ampeçan ls fenómenos sociales a ser definidos cumo oubjetos de ambestigaçon socioantropológica i, a partir de la análeze de la publicaçon de Regras de l "Método Sociológico", an 1895, ampeça-se a pensar que ls fatos sociales serien mui más cumplexos de l que se pretendia até anton. Ne l final de l seclo XIX, juntamente cun Marcel Mauss, Durkhéin se debruça nas repersentaçones primitibas, studo que culminará na obra "Alguas formas primitibas de classeficaçon", publicada an 1901. Inaugura-se anton la chamada "linhaige francesa" na Antropologie.

L seclo XX eiditar

Cula publicaçon, de "Las formas eilementares de la bida relegiosa" an 1912, Durkhein, inda apegado al debate eibolucionista, çcute la temática de la religion. Marcel Mauss publica cun Heinri Hubert, an 1903, la obra Sboço dua teorie giral de la magie, adonde frauga l cunceito de mana. Einicialmente centrada na chamada "Etnologie", la Antropologie Francesa, arrinca, cumo deciplina de ansino, ne l "Anstitut d´Ethnologie du Musée de l´Homme" an Paris, a partir de 1927. Ne l ampeço, la deciplina se binculara al Museu de Stória Natural, porque se cunsidraba la antropologie cumo ua subdeciplina de la stória natural. Inda eisistia un detreminismo biológico, segundo l qual se cunsidraba que las defrenças culturales éran fruito de las defrenças biológicas antre ls homes.

Ne ls EUA, Franç Vuonas zambolbe la eideia de que cada cultura ten ua stória particular i cunsidraba que la difuson de traços culturales acuntecie an to parte. Nace l relatibismo cultural, i la antropologie stende la ambestigaçon al trabalho de campo. Para Buonas, cada cultura starie associada a la sue própia stória. Para cumprender la cultura ye perciso reconstruir la sue própia stória. Surgie l Culturalismo, tamien coincido cumo Particularismo Stórico. Deste mobimiento surgirieb más tarde la scuola antropológica de la Cultura i Personalidade.

Paralelamente a estes mobimentos, na Anglaterra, nace l Funcionalismo, que anfatiza l trabalho de campo (ouserbaçon partecipante). Para sistematizar l coincimiento acerca dua cultura ye perciso aprendé-la na sue totalidade. Para eilaborar esta porduçon anteletual surge la etnografie. Las anstituiçones sociales centralizan l debate, a partir de las funçones que eisercen na manutençon de la totalidade cultural.

La antropologie funcionalista eiditar

L Funcionalismo anspiraba-se na obra de Durkhein. Adbogaba un streito paralelismo antre las sociadades houmanas i ls ourganismos biológicos (na forma de eiboluçon i cunserbaçon) porque an ambos ls causos la harmonia dependerie de la antener-dependéncia funcional de las partes. Las funçones éran analisadas cumo oubrigaçones, nas relaçones sociales. La funçon aguantarie la strutura social, permitindo la coeson, fundamental, drento dun sistema de relaçoes sociales.

Repersentantes i percipales obras eiditar

La antropologie strutural eiditar

La Antropologie Strutural nace na década de 40. L sou grande teórico ye Claude Lhébi-Strauss. Centraliza l debate na eideia de que eisisten regras struturantes de las culturas na mente houmana, i assume que estas regras custroen pares de ouposiçon para ourganizar l sentindo.

Para fundamentar l debate teórico, Lhébi-Strauss recorre la dues fuontes percipales: la corriente psicológica criada por Wilheln Wundt i l trabalho rializado ne l campo de la linguistica, por Ferdinand de Saussure, chamado Struturalismo. Anfluenciórun nel, inda, Durkhein, Jakobson (teorie lhenguística), Kant (eidealismo) i Marcel Mauss.

Eideias centrales eiditar

Para la Antropologie Strutural las culturas defínen-se cumo sistemas de signos partilhados i struturados por percípios que stablécen l funcionamiento de l anteleto. An 1949 Lhébi-Strauss publica "Las struturas eilementares de parentesco", obra an que analisa ls aborígenes australianos i, an particular, ls sous sistemas de matrimónio i parentesco. Nesta análeze, Lhébi-Strauss demunstra que las alianças son más amportantes para la strutura social que ls laços de sangre. Tenermos cumo sogamia, andogamia, aliança, cunsaguinidade passan a fazer parte de las preocupaçones etnográficas.

Outores i obras eiditar

L particularismo stórico eiditar

Tamien coincida cumo Culturalismo, esta scuola amaricano, defendida por Franç Buonas, rejeita, de maneira marcante, l eibolucionismo que dominou la antropologie durante la purmeira metade de l seclo XX.

Percipales eideias eiditar

La çcusson desta corriente gira an torno de la eideia de que cada cultura ten ua stória particular i de que la difuson cultural se porcessoa an bárias direçones. Cria-se l cunceito de relatibismo cultural, bendo tamien la eiboluçon cumo fenómeno que puode decorrer de l stado más simples pa l más cumplexo.

Repersentantes eiditar

La scuola de cultura i personalidade eiditar

Criada por studiosas amaricanos, díscípulos de Franç Buonas, anfluenciadas pula Psicanáleze i pula obra de Nietzche, esta scuola cuncebe la cultura cumo detentora dua "Personalidade de base", partilhada por todos ls nembros. Stablece ua tipologie cultural. Haberie culturas: dionisíacas (centradas ne l stáse) i apolíneas (struturadas ne l deseio de moderaçon); pré-figuratibas, pós-figuratibas, co-figuratibas.

Repersentantes eiditar

La antropologie anterpretatiba eiditar

Cun cerca de binte lhibros publicados, Clifford Gertç ye probablemiente, depuis de Claude Lhébi-Strauss, l antropólogo cujas eideias causórun maior ampato na segunda metade de l seclo XX, nun solo ne l que se refre a la própia teorie i a la prática antropológica mas tamien fura de sue ária, an deciplinas cumo la psicologie, la stória i la teorie lhiterária. Cunsidrado l fundador dua de las bertentes de la antropologie cuntemporánea - la chamada Antropologie Heirmenéutica ó Anterpretatiba.

Gertç, graduado an filosofie, anglés, antes de migrar pa l debate antropológico, oubtebe sou PhD an Antropologie an 1956 i zde anton cunduziu stensas pesquisas de campo, nas quales se fundamentan sous lhibros, scritos eissencialmente sob la forma de ansaio. Las sues percipales pesquisas fúrun feitas na Andonésia i an Marrocos. Zeiludiu-se cula metodologie antropológica, para Gertç scessibamente abstrata i de cierta forma çtanciada de la rialidade ancontrada ne l campo, l que l lhebou a eilaborar un método nuobo de análeze de las anformaçones oubtidas antre las sociadades que studaba. Sou purmeiro estudo tenie por oubjetibo antender la religion an Jaba.

Por fin fui ancapaç de se restringir a solo un aspeto daquela sociadade, que el achaba que nun poder ser stirpado i analisado separadamente de l resto, çconsiderando, antre outras cousas, la própia passaige de l tiempo. Fui assi que el chegou al que depuis fui apelidada de antropologie heirmenéutica. Sue tese ampeça defendendo l studo de "quien las pessonas de detreminada formaçon cultural áchan que son, l que eilhas fázen i por que rezones eilhas crénen que fázen l que fázen".

Ua de las metáforas preferidas de Gertç, para definir l que fazerá la Antropologie Anterpretatiba, ye la lheitura de las sociadades anquanto testos ó cumo análogas a testos. La anterpretaçon acuntece an todos ls momientos de l studo, de la lheitura de l "testo", pleno de seneficado, que ye la sociadade na scrita de l testo/ansaio de l antropólogo, por sue beç anterpretado por aqueilhes que nun passórun pulas speriéncias de l outor de l testo scrito. Todos ls eilemientos de la cultura analisada dében antoce ser antendidos a la luç desta textualidade, eimanente a la rialidade cultural.

Eideias centrales eiditar

La Antropologie Anterpretatiba analisa la cultura cumo hierarquia de seneficados, pretendendo que la etnografie seia ua "çcriçon densa", de anterpretaçon scrita i cuja análeze ye possible por meio dua anspiraçon heirmenéutica. Ye crucial a leitura de la lheitura que ls "natibos" fázen de sue própia cultura

Repersentantes i obras eiditar

Antropologie de las Emoçones eiditar

 Ber artigo percipal: Antropologie de las Emoçones

Antropologie bisual eiditar

 Ber artigo percipal: Antropologie Visual

Antropologie de la Eimaige eiditar

 Ber artigo percipal: Antropologie de la Eimaige

Antropologie Bisual i de la Eimaige eiditar

Antropologie Médica i de la Salude eiditar

 Ber artigo percipal: Antropologie de la Salude

Outros mobimentos eiditar

Outros mobimientos seneficatibos, na stória de l seclo XX, para la teorie Antropológica fúrun las scuolas Cognitiba, Simbólica i Marxista.

Debates pós-modernos eiditar

Na década de 80, l debate téorico na Antropologie ganhou nuobas dimensones. Muitas críticas a todas las scuolas surgiran, questionando l método i las cuncepçones antropológicas. Ne l giral, este debate pribilegiou alguas eideias: la purmeira deilhas ye que la rialidade ye siempre anterpretada, ó seia, bista sob ua perspetiba subjetiba de l outor, antoce la antropologie serie ua anterpretaçon de anterpretaçones. De la crítica de las retóricas de outoridade clássicas, fuortemente anfluenciada puls studos de Foucault, surge metaetnografies, ó seia, la análeze antropológica de la própia produçon etnográfica. Cuntribuiu mui para esta çcusson la formaçon de antropólogos ne ls países que anton éran analisados solo puls grandes centros antropológicos.

Eideias centrales eiditar
  • Pribilegie la çcusson acerca de l çcurso antropológico, mediado puls recursos retóricos persentes ne l modelo de las etnografies.
  • Politiza la relaçon ouserbador-ouserbado na pesquisa antropológica, questionando la outelizaçon de l "poder" de l etnógrafo subre l "natibo".
  • Crítica de ls paradigmas teóricos i de la "outoridade etnográfica" de l antropólogo. La pregunta eissencial ye:'quien rialmente fala an etnografie? L natibo? Ó l natibo bisto pul prisma de l etnógrafo?
  • La etnografie passa a ser zambolbida cumo ua repersentaçon polifónica de la polissemia cultural, i neilha deberian star claramente persentes las bozes de l bários anformantes.
Percipales repersentantes i obras eiditar

Árias de studo an Antropologie eiditar

 Ber artigo percipal: Árias de studo an Antropologie

Cunceitos i métodos de la Antropologie eiditar

Refréncias eiditar

  1. Nunes, Rossano Carbalho (2007) "Anthopology" Anstituto Grupo Beritas de Pesquisa an Stória i Antropologie[lhigaçon einatiba]