Sistema

Un sistema (de l griego sietemiun), ye un cunjunto d'eilemientos anterconetados, de modo a formar un to ourganizado. Ye ua defeniçon qu'acuntece an bárias deciplinas, cumo biologie, medecina, anformática, admenistraçon. Benido de l griego l termo "sistema" senefica "cumbinar", "ajustar", "formar un cunjunto".

To sistema ten un oubjetibo giral a ser atingido. L sistema ye un cunjunto de uorgones funcionales, cumponentes, antidades, partes ó eilemientos i las relaçones antre eilhes, l'antegraçon antre esses cumponentes puode se dar por fluxo de anformaçones, fluxo de matéria, fluxo de sangre, fluxo de einergie, anfin, ocorre quemunicaçon antre ls uorgones cumponentes dun sistema.

La buona antegraçon de ls eilemientos cumponentes de l sistema ye chamada sinergie, detreminando que las trasformaçones ocorridas nua de las partes anfluenciará todas las outras. L'alta sinergie dun sistema faç cun que seia possible l'este cumprir sue finalidade i atingir sou oubjetibo giral cun eficiéncia; por outro lado se houbir falta de sinergie, puode amplicar an malo funcionamiento de l sistema, benido a causar anclusibe falha cumpleta, muorte, falhéncia , pane, queda de l sistema etc.

Bários sistemas possuen la propiadade de la homeostase, qu'an poucas palabras ye la caratelística de manter l meio anterno stable, mesmo delantre de mudanças ne l meio sterno. Las reaçones homeostáticas puoden ser buonas ó malas, dependendo se la mudança fui inesperada ó planeijada.

Tamien puode-se custruir modelos para abstrair aspetos de sistemas, cumo por eisemplo un modelo matemático, modelos de angenharie de software, gráficos.

An tenermos gerales, sistemas puoden ser bistos de dues maneiras:

atrabeç de l'análeze, an que se studa cada parte dun sistema separadamente la fin de recumpó-lo mais tarde.
atrabeç dua bison holista, an que se antende que l funcionamiento de l sistema cumo un to, custitui un fenómeno único, i.i., eirredutible an sues partes.

Tipos de sistemas

Un sistema anterage cul sou meio atrabeç d'antradas i salidas. Nesses causos, ye declarado cun un sistema abierto.

Ls sistemas son dinámicos i ténen cumponentes i fluxos, que dében permanecer an sinergie i homeostase al longo de l tiempo.

Çtinguen-se ls sistemas físicos i ls sistemas cuncetuales:
- Sistemas físicos son sistemas cumpuostos de matéria i einergie, por eisemplo un cunjunto d'astros cumo l sistema solar cun sous planetas orbitando al redror de la streilha Sol.
- Sistemas cuncetuales son cumpuostos d'eideias. Sistemas cuncetuales giralmente eisisten para ajudar la busca d'oubjetibos specíficos ó puoden ser ousados para modelar sistemas físicos. Un cunjunto de cumponentes anterrelacionados puode ser declarado un sistema, ó inda ser abstraído para ser declarado un cumponente dun sistema maior. Sistemas permiten la prática de "atebidades", ls sistemas cuncetuales permiten que "cousas" séian feitas na sociadade houmana.

Nas ciéncias sociales, alguas abordaiges cumo las feitas por parcela de ls outores marxistas cunsidran l sistema eiquenómico cumo detreminante de ls demales sistemas sociales, tal cumo l sistema jurídico.

Na biologie, podemos defenir sistemas de l cuorpo houmano cumo l sistema nerboso, l sistema circulatório, l sistema digestório, l sistema reprodutor, l sistema respiratório.

Na angenharie, un circuito eilétrico puode ser cunsidrado un eisemplo de sistema.

Sistemas biológicos

Ls houmanos possuen ua bariadade de sistemas debido a la cumplexidade de l'ourganismo de la spece. Estes sistemas specíficos son amplamente studados pula anatomie houmana. Ls sistemas "houmanos" tamien stan persentes an bários animales.

Sistema digestibo (ó digestório) respunsable pula trasformaçon de l'alimiento an nutrientes pa l'ourganismo, alguns de sous uorgones son l stómado, la boca i l'antestino
Sistema respiratório
Sistema circulatório respunsable pul trasporte de l sangre pul cuorpo, alguns de sous uorgones son l coraçon i las artérias.
Sistema nerboso
Sistema linfático
Sistema urinairo (scretor)
Sistema muscular
Sistema reprodutor
Sistema andócrino
Sistema ósseo

Juntos, ls sistemas biológicos custituen l'ourganismo, l'ounidade que participa dua populaçon.

Molécula <> Organela <> Célula <> Tecido <> Uorgon <> Sistema <> Organismo <> Populaçon <> Quemunidade <> Ecossistema <> Bioma <> Biócoro <> Biociclo <> Biosfera <> Cosmo

Sistemas d'anformaçon i ciéncia de la cumputaçon

An ciéncia de la cumputaçon i ciéncia de l'anformaçon, sistema puode ser tamien ua funçon ó un algoritmo. Pa l purmeiro causo eisisten ls sistemas de cálclo, cumo ls numerales romanos, i bários sistemas para prenchimiento de formulairos, i ne l segundo causo hai ls de catalogaçon, cumo bários sistemas de biblioteca i de libraries que úsan la Classeficaçon facetada de Dewey, por eisemplo. Esto inda se ancaixa cula defeniçon de cumponentes que son anterconetados (neste causo, ne l'antuito de facelitar l fluxo d'anformaçones)

Sistemas an pesquisa ouperacional i ciéncia de l gerenciamiento

An pesquisa ouperacional i zambolbimiento ourganizacional, las ourganizaçones son bistas cumo sistemas houmanos (sistemas cunceituales) cumprendidos de cumponentes anteratibos cumo susistemas, porcessos i struturas ourganizacionales. Peter Senge (teorie de zambolbimiento ourganizacional) zambolbiu la noçon d'ourganizaçon i sistemas ne l sou libro The Fifth Decipline.

Pensamiento an Sistemas ten sido eidantificada cumo ua amportante cumpeténcia de liderança adonde un andibíduo pensa globalmente quando atua localmente. El ó eilha lieba an cunta las potenciales cunsequéncias dua decison an outras partes de l'ourganizaçon.

Causando mudanças an sistemas

Donella Meadows propós duoze puntos d'alabancaige para anterbir nun sistema.
Dr. Eiliyahu Moshe Goldratt propos la Teorie de las restriçones i sues ferramientas para permitir un porcesso cuntino de melhorie an ourganizaçones.

Ber tamien

Refréncias

Tonsig, Sergio Luiç. Angenharie de Software - Análeze i Porjeto de Sistemas. San Paulo: Fetura 2003
Berthanlanffy, Ludwig Bon. Teorie Giral de ls Sistemas. Riu: Bozes, 1975
Maciel, Jarbas. Eilemientos de Teorie Giral de ls Sistemas. Riu: Bozes, 1972
Churchman, C. West. Antroduçon la teorie de ls Sistema. Riu: Bozes, 1976
Mindwalk (L Punto de Mutaçon). Bent Amadeus Capra. Hollywod: Paramount Studios, 1991. 110 minutos: legendado