Shánkara

Shánkara (c. 788 – 820) fui un monge errante andiano. Fui l percipal formulador doutrinal de l Adbaita Bedánta, ó Bedánta nun dualista. Segundo la tradiçon, fui ua de las almas mais eicelsas que yá ancarnórun neste planeta, chegando a ser cunsidrado ua ancarnaçon de l dius hindu Shiba. Sue bida ancontra-se ambolta an mistérios i prodígios que a tornan semelhante a las d'outros ansignes mestres sprituales de l'houmanidade, cumo Jasus, Moisés i Buda. Outras grafies de l sou nome son: Sancara, Sankaracharya, Sancaracarya, Shankaracharya, Sankara, Adi Sankara, Adi Shankaracharya i Adi Shankara, sendo tamien chamado de Bhagabatpada Acharya (que senefica "l Mestre als pies de l Senhor").

Screbiu perfundos comentairos subre ls Upanishades, l Bhagabad-Gita i outros libros de la sabedorie hindu. Sous scritos fundamentórun las sposiçones doutrinales de ls outores de la filosofie perene na época cuntemporánea, cumo l francés René Guénon i l suíço-alman Frithjof Schuon.

Biografie

Nacimiento i purmeiros anhos

Nun se sabe al cierto adonde i quando naciu. Alguns l fázen aparecer ne l seclo II a.C., yá outros fázen la data abançar até mesmo al seclo X. Assi i to, eisiste la tendéncia de situar sou nacimiento an torno de l seclo VIII de l'era Crestiana. Eigualmente, l local de sou nacimiento ye oubjeto de çputas, sendo andicadas las poboaçones de Shringeri, Sasala-grama, Cidambara-pura, Kalati i, por fin, Kalpi.

Sibaguru i Aryamba, sous feturos pais, hai mui zeiában un filho. Anton, cunforme la stória, Shiba les apareciu an suonho, preguntando se zeiában un único filho, que serie l mestre mais brilhante de sue geraçon mas morrerie moço, ó muitos rebentos, todos mas medíocres. Outando pula purmeira altarnatiba, naciu anton Sankaracharya. La tradiçon oural relata l'ocorréncia de dibersos prodígios na ocasion de sou nacimiento, cumo l cungraçamiento de feras antes hostis antre si, l'emanaçon subrenatural de fragráncias por arbles i outras plantas, l'oudiçon de cantos celhestriales i outros fenómenos que spelharian l'alegrie de la natureza i de ls diuses cun sou nacimiento.

Narra-se que cun solo un anho de bida tenerie daprendido l'alfabeto sánscrito, als dous yá saberie ler i, als trés, tenerie studado ls Kabyas i ls Puranas. Cun siete anhos, sues luzes yá éran tantas que deixou l porsor i boltou para casa. Inda na anfáncia, ampeçou a ouperar milagres, curando la mai i probocando la chena dun riu. 

Na mesma época, l sábio Agastya profetizou a la mai de Sankaracharya que sou filho nun ultrapassarie ls 32 anhos de bida. Percebendo la fragelidade de l mundo material, Sankaracharya decidiu assumir la bida d'asceta errante. Ancontrando l'oubjeçon materna, benceu l'ouposiçon cun outro milagre. Tenendo ido banhar-se nun riu, sou pie fui abocanhado por un crocodilo. Acorrendo la mai al local, fui-le dezido que la fera nun l soltarie se eilha nó cuncordasse cul propósito de l moço, i anton eilha cediu. 

Sue trajetória

Státua repersentando Shánkara ne l Shankaracharya Mandir, an Allahabad, na Índia

Passado deixar la mai als cuidados de parientes, i yá nun tenendo pai, partiu Sankaracharya an perambulaçon por florestas i cidades, até chegar a la caberna adonde Gobinda Yati stablecera sou refúgio. Solicitando admisson cumo çcípulo, fui aceito, i daprendiu subre Brahman atrabeç de quatro motes:

• L coincimiento ye Brahman;
• Esta alma ye Brahman;
• Tu sós Aquel; i
• You sou Brahman.

Lougo passado ser aceito, stando sou mestre an perfunda meditaçon, absorto de l mundo, Sankaracharya porduziu outro milagre, acalmando ua furiosa tempestade que se zamcadeara subre l local. Çpertando Gobinda de sue meditaçon, i percebendo l que l moço çcípulo fazira, felicitou-lo, abençou-lo i recomendou que fusse a la cidade santa de Benares pare recebir las bénçones de la Dibindade, çpedindo-lo cula sortaçon: "Por tou feito glorioso, bai anton, i ampeça a salbar l'houmanidade".

Chegando la Benares, passou el tamien a aceitar çcípulos, anque inda nun tener passado de ls duoze anhos d'eidade. L purmeiro fui Sananda (Padma-pada), que serie sou faborito. Probabelmente houbo muitos outros, mas solo ne ls chegórun ls nomes de mais trés: Suresbara, Totaka (ó Trotaka), i Hastamalaka. Sankaracharya trasferiu-se anton para Badari, a la borda de l Ganges, adonde cumpós sue obra-prima, un comentairo subre ls Brahma-sutras. Outras obras se seguiran, cumo ls comentairos subre ls Upanishads i outras obras clássicas andianas. 

Depuis destes feitos, Sankaracharya passou a ser largamente coincido, atraindo l'admiraçon de muitos seguidores, i tamien l'ambeija i fúria assassina d'enimigos. Nas muitas çputas filosóficas an qu'entraba, saía siempre bitorioso, ancluindo na que trabou cul sábio Byasa, que le apareciu çfarçado cumo un idoso brámane. Passado uito dies de debate, atestando l perfundo coincimiento de l moço, Byasa cuncediu-le dezesseis anhos adicionales a la sue perspetiba de bida, la fin de qu'el cumpletasse sou trabalho de reformar l'hinduísmo. 

Dende an delantre, Sankaracharya passou de cidade an cidade, i de bitória an bitória an todas las querelas filosóficas, i ouperando inda dibersos outros milagres, cumo l d'antrar na casa de Mandana Mishra (ó Bishbarupa) puls aires. Mandara Mishra era un grande filósofo, cul qual çputou, bencendo-lo i chamando-lo de çcípulo. La mulhier del, Bharati, cunsidrada ua ancarnaçon de Sarasbati, tamien fui anstada a debater, sendo bencida an todos ls puntos salbo un, a respeito de la natureza de l'amor, tema cul qual l moço Sankaracharya nun tenie fameliaridade algua, tenendo sido un asceta celibatairo por to la bida. Antretanto, pediu a la diusa un adiamiento dun més, la fin de que podisse ancontrar la repuosta requerida, i partiu. 

L'oeste de la cidade deparou-se cun ua multidon que staba a prantear un rei, Arnaruka, recentemente falecido. Decidido a aprobeitar l'ouportunidade, cunfiou sou própio cuorpo al cuidado de ls sous çcípulos, i an segredo fizo sue alma antrar ne l cuorpo de l rei muorto, que çpertou outra beç pa la bida, sin antretanto rebelar sue berdadeira eidantidade. La multidon, an júbilo, lebou-lo de buolta al palácio rial, adonde l'asceta çfarçado de rei antregou-se als braços de a mulhier de l defunto, cul oubjetibo de daprender todo subre la Ciéncia de l Amor, l que fizo cun tal brilhantismo que pudo screbir un tratado subre l tema. Mas, percebendo todos que sou "rei" buoltara a la bida mui mais sábio de l que quando deilha partira hai tan pouco tiempo, ampeçórun a suspeitar dun possible antercámbio d'almas, i ourdenou-se, sin sou coincimiento, que todos ls cadáberes de l reino fússen eimediatamente cremados. 

Anquanto esso, sous çcípulos, tenendo trascorrido un tiempo maior de l que l prebisto para sou retorno, ampeçórun sue busca, i acabórun por chegar a la cidade rial, adonde oubiran la stória de la ressurreiçon de l bielho rei i, cun cantos i lamientos, tocórun la cuncéncia anterna de Sankaracharya, fazendo-lo abandonar l cuorpo amprestado. Retomando l sou, que neste momiento yá staba sendo antregue a las chamas, cunforme l'orde de ls menistros (ó de la própia biúda, segundo outras bersones) de l rei, boltou anton a la casa de Mandana, respundiu a la pregunta de Sarasbati i cumbertiu Mandana al bedantismo.

Buoltando a perambular, soube que sue mai staba a la beira de la muorte i acorreu al sou ancuontro, tranquelizando-la na hora de l zamlace. Sendo ampedido por sous parientes d'ouficiar ls ritos de cremaçon, por ser un asceta, nun oustante el eimitiu un fuogo de sue mano qu'ancinerou l cuorpo de la mai.

Depuis desso, l sábio cuntinou an sues peregrinaçones, bejitando dibersos reinos, stablecendo templos, reformando antigos cultos i debatendo ancansabelmente cun todos ls grandes luminares qu'ancuontrou, corrigindo ls erros que maculában la pureza de la doutrina Hindu. Oubindo falar dun templo an Caxemira que solo podie ser abierto por un ser onisciente, para alhá se dirigiu la fin d'abrir sue puorta sul, la única qu'inda permanecie cerrada. Sendo eisaminado puls doutores, fui cunsidrado ato i, stando pristes a assumir sue cátedra, fui outra beç anterpelado por Sarasbati. La diusa oubjetou dezindo que solo un andibíduo eimaculado poderie acupar aqueilha cadeira, aludindo a la spriéncia carnal qu'el tubira ne l cuorpo de l rei falecido. An repuosta, Sankaracharya argumentou qu'el nun poderie ser respunsable puls pecados dun outro cuorpo, cul que Sarasbati dou-se por sastifeita, permitindo-le l'apoteose.

Passado outras peregrinaçones, acabou sous dies cunforme habie sido profetizado, cun 32 anhos, subido als cielos, cumo diç la lenda, cercado de diuses i sábios que cantában la palabra "Bitória".

Sue sabedorie

Ls scritos de Sankaracharya ténen ua grande lucideç i perfundidade, penetrante ansight i grande halbelidade analítica. Anque desso, sue abordaige de ls temas ye mais relegiosa i psicológica de l que puramente lógica, l que l torna, na apreciaçon cuntemporánea, mais un grande reformador relegioso de l qu'un filósofo. Sue obra trai un grande coincimiento de l saber Bramánico ourtodoxo de la época, bien cumo de l budismo mahayana. Muitas bezes, ten sido criticado cumo un budista çfarçado, pula simelitude de sue doutrina cun aqueilha de l Buda. Mesmo assi, cumbatiu muitos puntos de la doutrina Budista ó adatou-los a la sue anterpretaçon adbaíta de l Bedanta.

Na época de Sankaracharya, l'hinduísmo habie se modificado mui sob l'anfluéncia de l budismo i de l jaenismo. Sankaracharya anfatizou l'amportança de ls Bedas, recuperando, dessa forma, la pureza doutrinal de l'hinduísmo. Sue teologie sustenta que l'eignoráncia spritual (abidya) ye causada pula bison dun you adonde nun eisiste you algun.

Sankaracharya propós qu'ambora l'ouniberso de ls fenómenos seia de fato spurmentado, nun oustante el nó ye la berdadeira rialidade. Nun renega l'ouniberso, mas diç que la berdade derradeira ye Brahman, que stá para alhá de l tiempo, de l spácio i de la cadeia de causaçon. Anque ser la causa eficiente de l'ouniberso, Brahman nun se ancontra lemitado por esta sue outoprojeçon, trascendendo to dualidade ó pares d'oupostos (donde l termo adbaíta, ó nun dual). L'andibíduo debe antender sue berdadeira natureza i ser, que nun ye la mudança i la mortalidade, mas si la beatitude eiterna. Para cumprendermos l berdadeiro moble de nuossos atos i pensamientos debemos çpertar pa l'ounidade de l ser. Yá que a minte lemitada de l'andibíduo nun puode abarcar l You ounibersal elimitado, a minte andebidual debe ser trascendida para cunseguirmos l'ounion cula cuncéncia ounibersal. 

Sankaracharya denunciou l sistema de castas i ls rituales cumo tolices, i ansinou que la berdade debe ser atingida pula meditaçon subre l'amor debino. Sue maior liçon ye que la rezon i la filosofie abstrata nun son suficientes para aquesiçon de la libardade (moksha), sendo amprescindible l'altruísmo (la negaçon de l you pessonal) i l'amor ourientado pula çcriminaçon (bibeka). L'acusaçon d'anfluéncia Budista ye negada cula refutaçon de la negaçon de l ser (shunyata) de ls Budistas, acraditando que l Brahman nun manifesto se manifesta efetibamente cumo Ishbara, l ser eicelso i purfeito que ye adorado sob bários nomes. 

L Adbaita i sou fundador

L Adbaita Bedanta ye ua doutrina filosófica hindu centrada na noçon de nun dualidade (la senefica "nó", dbaita senefica "dual") antre l mundo i l'absoluto, i na cuncéncia de que la única cousa que rialmente eisiste ye Brahman. Para alhá de negar la rialidade outónoma de l mundo fenoménico, l Adbaita defende que nun eisiste ua rial ouposiçon antre l You i Brahman, sendo eilhes un único ser. Sue ourige starie ne ls ansinamientos de Gaudapada, mas, de fato, ye cun Shankara que l Adbaita ye fundamentado i cunsulidado. Muitos oucidentales, assi cumo einúmaros andianos, cunsidran Adi Shankara cumo l maior de ls filósofos hindus. Ye cumparado por muitos outores la Platon, Santo Tomás, Spinosa i Heigel an funçon de la perfundidade i stilo de sue metafísica.

Sues obras puoden ser classeficadas an trés tipos: comentairos als Upanishades, als Brahma Sutras i al Bhagabad Gita; tratados filosóficos i hinos relegiosos. Ls comentairos tencionan buscar na literatura hindu anterior ls fundamientos de las teses de l Adbaita i, paralelamente, anterpretar tales scritos na perspetiba de l própio Shankara. Yá ls tratados possuen un caráter metodológico i didático, bisando als studantes de la doutrina i apersentando las deficuldades ne l'antendimiento de l Adbaita i las maneiras de superá-las. Por fin, ls hinos relegiosos lemitan-se la deboçon i glorificaçon de la debindade. 

Antes de se apersentar la doutrina de Shankara mais detalhadamente, faç-se necessairo cuntextualizar l Adbaita Bedanta na ampla, cumplexa i, an parte, çconhecida stória de l'hinduísmo.

La literatura bédica

Ls Bedas son l cunjunto de testos sagrados que forman la base relegiosa i cultural de l'hinduísmo. L palabra beda, ouriginada de la raiç sánscrita bid, senefica "sabedorie" ó "coincimiento". Ye probable que sues partes mais antigas téngan surgido por buolta de 1500 i 1200 a.C., ó seia, seclos antes de la fixaçon de ls poemas homéricos (sécs. VIII ó BII a.C.) nua forma scrita i que fázen de ls Bedas, ne l mínimo, cuntemporáneos de ls trechos mais antigos de l Pentateuco.

Mais tarde la sue cumposiçon, ls Bedas fúrun ourganizados an coleçones, ó Samhitas: l Rig Beda, que ye l mais antigo decumiento de la literatura hindu, i cuntén testos tratando de sacrifícios, houmenaiges als diuses i çcriçones mitológicas, l Yajur Beda de caráter litúrgico, Sama Beda que ye ua coleçon de cantos acumpanhados de notaçones musicales pa l culto i, por fin, l Atharba Beda cujo cuntenido ye ua coleçon d'hinos, fórmulas rituales, narratibas populares. 

Mais tarde, por buolta de ls seclos X i IX a.C., ampeça-se ua nuoba fase na stória de l'hinduísmo cul surgimiento dua literatura que comenta ls Vedas, ls chamados Brahmanas. Segundo Émile Gathier, serien ua "ciéncia de l sacrifício", pus sclarecerian ls ritos i fórmulas litúrgicas. L "Brahmana de las Cien Trilhas" ye la purmeira grande obra de la literatura bédica scrita an prosa i cuntén la speculaçon mais antiga subre Brahman i sue natureza cumo percípio absoluto 

Pequeinhos testos, ls Aranyaka, "Tratados de la floresta", obra d'anacoretas (rishis) que bebian an matas, çtantes de la massa popular, abançan nun tratamiento mais speculatibo i alegórico de las práticas rituales, sendo cunsidrados ua trasiçon antre las cumpilaçones ritualísticas de ls Brahmanas i l bigor filosófico posterior de ls Upanishades. L nome, para alhá de la refréncia óbbia als yá referidos outores, ye ouriginada pula fé de séren ua "doutrina tan poderosa qu'eisigirie, para ser dibulgada, la selombra de las grandes arbles" 

Ne l período antre ls anhos de 750 i 550 a.C., surge ls purmeiros Upanishades, forma clássica de la speculaçon filosófica hindu. L'eitimologie de l termo ye cuntrobersa, mas la berson mais aceita serie upa, seneficando "próssimo", ni, "ambaixo" i sad, "sentar", andicando ua doutrina "dita al pie de l'oubido": ua refréncia al ato de l çcípulo an sentar-se junto al mestre para oubir-le las anstruçones. San testos, an sue maiorie, anónimos, i qu'adotan dibersas formas literárias, zde parábolas i diálogos até mássimas i poemas. 

Anque inda ligados al ritualismo sofisticado de la literatura anterior, ls Upanishades yá spressan, de maneira assistemática, doutrinas que son ancontradas na filosofie oucidental: monismo, eidealismo i solipsismo. Las preguntas fundamentales de la "filosofie propiamente dita", cumo "d'adonde benimos", "qual l fundamiento de la rialidade" yá stan persentes. Neilhes, la noçon de Brahman cumo fundamiento absoluto de l mundo i l'eidantidade antre l you andebidual i l You debino son abiertamente defendidas i aperfundadas. 

Por buolta de l'anho de 550 a.C., la filosofie na Índia passa la se caraterizar por ua maior eisigéncia crítica i sistemática. Ls Upanishades apersentában ancongruéncias que poderien liebar la fés çpares i cunflitantes. Segundo Hocking, "juntamente cun tendéncias acentuadas pa l monismo, hai (...) enunciados que justifican un dualismo". Soma-se, a esso, l'amperatibo de nun romper l liame antre l'hinduísmo de l persente i sues raízes bédicas i l d'atacar l surgimiento de seitas tenidas cumo heiréticas: ls jaínas i budistas. Dessa situaçon, formalizórun-se seis sistemas, ls Darshanas, literalmente, "puntos de bista": Nyaya, Baiseshika, Sankhya, Yoga, Mimansa i Bedanta. L'obra de Shankara queda ne l cuntesto deste radadeiro. 

"Bedanta" senefica "la fin de ls Bedas" ó "la seneficaçon radadeira de ls Bedas". Al Bedanta, tamien se aplica la spresson sánscrita Uttara Mimamsa – "radadeira ambestigaçon". Ye l sistema clássico de la filosofie hindu i tenciona la cunceliaçon antre las dibersas tendéncias manifestas ne ls Bedas i ne ls Upanishades. Ye ua spece d'espiritualismo monista, ne l qual l You andebidual – l Atman – ye reduzido la Brahman, la única i ounibersal rialidade, fundamiento ontológico de l cosmos. L punto de partida de l Bedanta ye obra de Badarayana, l Bedanta Sutra, i, segundo Gathier (1996: 59), ye un testo tan cunciso an sous aforismos que "an muitas passaiges, el era inda mais ouscuro que ls testos que percuraba sclarecer". Las defrenças antre las mais proeminentes scuolas de l Bedanta – Adbaita, Dbaita i Bishishtadbaita – son, ne l fondo, defrenças quanto a l'anterpretaçon de to l corpus textual acumulado zde la redaçon de l Rig Beda. 

L'ontologie i eipistemologie de l Adbaita Bedanta

L'hamsa (traduzido de l sánscrito, "ganso") ye un amportante simblo ne l Adbaita Bedanta. Sou seneficado símbolico son ls seguintes: an purmeiro lugar, al repetir berbalmente hamsa, el se torna sohan (traduzido de l sánscrito, "You sou Esto"). An segundo lugar, mesmo qu'un hamsa biba na auga, sues penas nun son manchadas por eilha: de la mesma forma, un Adbaita liberado bibe neste mundo cheno de Maya mas ye antocado por sues eilusones. An terceiro lugar, un monge de l'orde de l Dashanami ye chamado un Paramahamsa ("hamsa supremo") 

Dun punto de bista stritamente filosófico, un dualismo desse tipo parece, la percípio, se adequar melhor al senso quemun quando cumparado a un monismo, pus stablece ua separaçon antre ls entes cotidianos i l'absoluto, l que preserbarie las defrenças, andebidualidades i la pluralidade de ls fenómenos tan eibidentes i caros al senso quemun. Estes parécen ser sbaziados de cuntenido ontológico outéntico quando cuncebidos drento dun monismo, seia de l tipo defendido por Spinosa, qu'antende ls oubjetos materiales i cunceituales cumo atributos i modos de Dius, seia de l'eidealismo absoluto heigeliano, que cuncebe l Absoluto cumo l'atebidade ancessante de l Sprito – seia na Natureza ó na cuncéncia i stória houmana. 

Tal ye la situaçon que la filosofie de l Adbaita, l nun dualismo, coloca delantre de l leitor: cumo cunceliar Brahman; un absoluto tan ounibersal, simples i total; culas cousas, las eideias i ls "eus" andebiduales? An outras palabras: cumo l Absoluto se relaciona cul relatibo i l cuntingente? Por esso, antender l'ontologie çcrita por Shankara ye cumprender la natureza de l Brahman. 

La natureza de l Brahman

Debe-se ressaltar, lougo d'ampeço, que Shankara nun ye un racionalista de l tipo cartesiano que bisa probar por meios puramente anteletuales l'eisisténcia de la debindade. San ls Bedas las fuontes prebilegiadas pa l coincimiento de l Absoluto i to i qualquiera çcurso acerca del debe partir i buoltar pa ls testos sagrados. L debate an tenermos stritamente racionales bisa solo armar aquel que yá çpone de la berdade frente ls adbersairos heiréticos.

La sentença tat tban asi, "esso ye bocé!" resumirie to l cuntenido de ls Bedas: Brahman ye la única rialidade, eisistente an si i para si mesmo, homogéneo, sendo ampossible atribuir-le algo cumo caratelísticas, lemites, detreminaçones ó modos. El nun ye un mero oubjeto passible de ser coincido. El ye adrisya: para alhá de la capacidade de ls sentidos, de a minte ó de l'anteleto. Ye la "testemunha silenciosa", Saksin. Naide stá al sou lado. El ye turiya – l stado trascendente. Nun tenemos cuntato direto cul absoluto debido al foto de l mundo, cumo aparece, ye eiluson, un erro deribado de l Maya, l poder de Brahman an ocultar sue rial natureza. Maya senefica "aqueilho que nun ye". Segundo Shankara:

La berdadeira tradiçon de l Bedanta fizo la seguinte declaraçon: 'quando l'alma andebidual acorda, l'alma que stubo mantida ne ls laços de l sono por Maya que nun ten ampeço, anton eilha conhece la nun dualidade eiterna, sin forma i çperta (sin suonhos)"  

L'eiluson ye cumparada cula cunfuson qu'ua pessona puode fazer antre ua serpente i ua cuorda: na scuridon ua cuorda puode ser aceita cumo ua serpente. Quando se stá na luç, quando l coincimiento de la berdade dissipa l Maya, la serpente, qu'era tenida cumo rial, se torna falsa. Assi cumo la queluobra ye subreposta a la cuorda, l mundo i l cuorpo son subrepostos a la Brahman i al Supremo You. Lougo, la rialidade fenoménica solo parece ser defrente de la Berdade Absoluta, stando eilhas "cubiertas" pul Maya. Solo quando se ten l berdadeiro coincimiento, Jnana, ye qu'antendemos la natureza de l'eiluson: eilha nun ye rial, pus de posse de Jnana, eilha zaparece, mas eisiste anquanto l saber stá ambolbido pula eignoráncia (abidya). Nas palabras de l própio Shankara: 

Ye ua berdade bien berificada que la noçon d'eidantidade de l you andebidual cul nun you - cul cuorpo físico i assemelhados -, que ye quemun a todas las criaturas mortales, ye causada por abidya, cumo ua coluna (na scuridon) ye cunfundida (atrabeç d'abidya) cun un ser houmano. (...) de modo similar, la cuncéncia nunca rialmente pertence al cuorpo - cumo prazer, delor i aborrecimiento - rialmente pertence a la cuncéncia, al you; porque, cumo decadéncia i muorte, tales atributos son amputados al you atrabeç d'abidya". 

Essa ye ua eignoráncia frente la própia natureza houmana, pus eisistirie, na berdade, ua eidantidade antre l You (Atman) i l Brahman. Nun ye possible stablecer probas steriores acerca de l'eisisténcia de l You, el ye un dado bruto. De modo cartesiano, Shankara nega la possibelidade de negar l Atman, pus l própio ato de negar afirma l'eisisténcia del: "l'eisisténcia de l Brahman ne ls ye inda, eimediatamente cierta por ser el l You de todas las cousas i de cada un (...) cada andibíduo percebe eimediatamente sue própia eisisténcia i naide pensa: ‘you nun eisisto'" Ye notable la semelhança antre esse argumiento i l'argumiento de l Cogito persente nas "Meditaçones" de Çcartes. L'eisisténcia andubitable de l Atman ye bisto cumo ua de las eibidéncias de l'eisisténcia de l Brahman. Nas palabras de l própio filósofo: 

L'alma ye l'anteligéncia eiterna, pula única rezon de que nun ye un perduto mas si l mais alto i nó modificado Brahhman que, debido al cuntato cun sous atributos lemitados, aparece cumo ua alma andebidual. Essa anteligéncia custitui la natureza eissencial de l mais alto Brahman (...) se l'alma andebidual nun ye nada la nó ser l mais alto Brahman, (...) assi cumo la luç i la calor custituen la natureza de l fuogo". 

Nun se puode cunfundir l Atman – percípio debino i ounibersal ne l'home – i por esso mesmo eidantificado cul Absoluto, cula Jiba, l'alma andebidual, çtinta de l nuosso berdadeiro You. Jiba ye eimerso na eignoráncia i eidantifica l Atman cun sou cuorpo, minte i sentidos. Segundo Shankara: "I aqueilha alma andebidual debe ser cunsidrada un mero aspeto de l You supremo, cumo l reflexo de l sol na auga; nun ye diretamente aqueilho, mas tampouco ye outra cousa. (...) i aquel 'aspeto' ye l'eifeito de l'eignoráncia" .

Ua de las tendéncias de l Adbaita que se seguiran a las doutrinas de Shankara, la Bibarana, defende l'eideia de pratibimba: l you andebidual (jiba) serie solo un mero reflexo, ua eimaige distorcida, de Brahman, que serie l'oubjeto que gera tal eimaige (DEUTSCH 2004: 305). La cunfuson antre l'oubjeto rial i l'eimaige serie tamien Maya. Afirmar l'eisisténcia de l Maya i sue eidantidade culs fenómenos ye decorréncia direta de la fé na rialidade totalizante de Brahman. 

Mas cumo articular la pluralidade i la cuntingéncia de l mundo cun essa natureza totalizante de l Brahman? Shankara formula ua defrenciaçon antre dous nibles de cumprenson de l Absoluto. Nun nible mais eilementar d'antendimiento, Brahman surge cumo Saguna: ua debindade (Isbara) pessonal, causa material i direta de l mundo i oubjeto de culto i de rituales – serie l Brahman cumo pessona, segundo ls Bedas. Un reflexo de l'absoluto atrabeç de l béu de l'eignoráncia, l'abidya, cunsequéncia de la tentatiba de coincer la Berdade cun ua minte sob l'anfluéncia de l Maya. 

Mais tarde, seguidores de Shankara defrenciórun claramente l Maya cumo sendo l mundo cumo se apersenta, l'eiluson, de l'abidya, iluson subjetiba causada pul Maya. Lougo, este radadeiro ten un caráter oubjetibo, mesmo sendo amperfeito i ocultando l'aspeto rial i debino de l mundo i de l berdadeiro You. Tal cuncluson çtancia l Adbaita dun eidealismo subjetibo cumo l professado por George Berkeley, pus ls oubjetos sensibles eisisten, andependiente de séren percebidos ó nó. Outra cunsequéncia ye la possibelidade de cunfundir l Adbaita cun un tipo ilusionismo ne l qual l mundo serie mera "selombra sin sustancia, ua pura iluson, ó un bazio". L mundo, anton, nun ye un bazio ontológico: el ye solo relatibamente rial, anquanto Brahman ye absolutamente rial. 

Cumplementando essa bison pessonal de Brahman, ten-se Nirguna – absoluto, sin finalidade, único, ancriado, sin atributos – alcançado unicamente por un saber superior. L'absoluto por eiceléncia, libre de qualquiera relaçon ó dependéncia, cundiçon lemite ó mudança. Esto faç del un ser ampessoal, ampossible de ser çcrito, pus ausente de qualquiera detreminaçon, açon ó buntade. 

La dibersidade i las detreminaçones son eibidentes ne l mundo material, zde ls entes mais simples – piedras, begetales, animales – até mesmo nun único ser houmano, cun sues defrenças de stados mentales i mudanças físicas. Nun ye possible enquadrar Nirguna nestes cunceitos. Nun possible qualificar Nirguna, seia cumo misericordioso ó cumo criador. Dotá-lo d'atributos serie lemitado. Referir-se la Nirguna ye adotar tan solamente ua bie negatiba, adonde nun se puode afirmar nada subre el sin lemitá-lo de maneira eilegítima. El solo surge cumo un dius pessonal, Saguna, quando ye subreposto al Maya. 

Shankara nun stá propondo ua debindade dual an sue eissencia. Esta separaçon serie cunsequéncia de nuossa capacidade cognitiba i nun de la natureza de Brahman. Serien dous puntos de bista acerca dua mesma Berdade, ua absoluta (paramarthika) i outra relatiba (byabaharika). La purmeira cunsidra l Brahman cumo el rialmente ye – Nirguna – i la segunda lemita-se al nuossa percepeçon i antendimiento ampírico, i bé Brahman cumo un dius, causa de l mundo. La byabaharika nun tenerie balidade nun nible cognitibo trascendental, fazendo de l'ato d'aceita un Isbara cumo solo ua fé lemitada a ua rialidade ampírica, mas nun cumo la radadeira rialidade absoluta. 

Desse modo, l'eimutable Brahman ye bisto cumo mutable debido la superposiçon de l nó-you (oubjetos) al you (sujeito, l Atman, eidantificado cul Brahman). Las caratelísticas de ls purmeiros son cunfundidos culas de l segundo, gerando la cunfuson antre l rial i l sujeito cul eirreal i ls oubjetos. Ye cunfundir l You cun miu cuorpo, por eisemplo. Dende la necidade por parte de la maiorie de ls homes, ambolbidos na eignoráncia, an ligáren-se la rituales i na fé nun Isbara. Ye l'alma andebidual, l jiba, an agindo nun praino cognitibo relatibamente rial. Eilha se eidantifica cul cuorpo, a minte i ls sentidos quando stá sob l'anfluéncia de l'abidya. Mas quando toma coincimiento de l Brahman, i nun mais l cunfunde cun Maya, l You ye cumparado cun ua bolha qu'arrebenta an cuntato cul ouceano, tornando-se un cun Brahman. 

L'eipistemologie de l Adbaita 

La teorie de l coincimiento ye necessariamente articulado a l'ontologie de la filosofie de Shankara. La necidade de se splicar la relaçon antre Brahman i l mundo material gerou ua defrenciaçon quanto al modo cumo se puode coincer l Absoluto i nun ua defrença na natureza del mesmo. La separaçon antre Nirguna i Saguna adbén de nuossas capacidades cognitibas. L que lieba a cunsidrar tanto ls aspetos ampíricos cumo ls aspetos metafísicos de l coincimiento. 

Dun punto de bista puramente metafísico, l coincimiento ye eidantificado cula Pura Cuncéncia, que stá para alhá de la relatebidade de l sujeito andebidual. Essa Cuncéncia ye la priori, anterior la qualquiera forma d'eisisténcia material, nun podendo ser negada ó afirmada. L'eisisténcia de ls oubjetos ye dada pula luç benida dessa Cuncéncia, sendo eilha, antoce, la radadeira rialidade. Ls oubjetos refíren- se a eilha, mas eilha nun se relaciona i nin depende destes oubjetos. Brahman Jnana (l coincimiento de Brahman) nun puode ser adquirido bie dados ampíricos, mas tan solamente quando se supera l'abidya i se cumprende la rial natureza de l Maya. 

L coincimiento ampírico ye relacional, pus muda cunforme ls oubjetos. Serie un saber preliminar, tomado pula eignoráncia. Brahman, por eisemplo, ye antendido cumo causa material de l'ouniberso i diretamente relacionado cul ouniberso an funçon desta anfluéncia de l'adhyasa que subreponen l Brahman Absoluto al mundo cumo un to. Segundo Padmapada, fundador de l Bibarana Adbaita: 

Superposiçon (adhyasa) senefica la manifestaçon de la natureza d'algo an outra cousa que nun ye de sue natureza. Essa manifestaçon, ye razoable aguantar, ye falsa (mithya). La palabra mithya ten duplo sentido - denota negaçon, assi cumo inexprimibelidade. Eiqui, ye ua spresson de negaçon. 

L fundamiento de l'ato de coincer ye l You: el ye outoebidente, nun necessitando de probas ulteriores, cumo yá fui afirmado. Ye l fundamiento, ne l sentido d'ampeço, de l'ato de coincer, ye el qu'eilumina ls oubjetos la séren zbelados, esto ye, coincidos. Na base de cada you andebidual, stá l'onipresente cuncéncia pura de Brahman. El se manifesta nas criaturas i, nua clara ligaçon antre eipistemologie i ontologie, faç cun que las criaturas se manifesten pula eiluminaçon gerada pul coincimiento. 

Tal caráter rebelador de l coincimiento çtancia l Adbaita de filosofies de la repersentaçon que tanto marcórun la filosofie oucidental durante ls seclos XVI até l XIX. L'ato de coincer nun ye un acesso direto a las repersentaçon mentales que fazemos de ls oubjetos steriores al sprito i si, segundo Shankara, fazé-los persentes, zbelá-los. Tal eipistemologie çtancia-se tamien de cuncepçones custrutebistas i anterpretatibas de l coincimiento que se tornórun quemuns ne l seclo XX. 

Anfluéncia

Anque sue cúrtie bida, sue anfluéncia fui zde lougo eimensa subre la Índia i l'hinduísmo, cumbatendo bementemente l clericalismo i antroduzindo ua forma purificada de pensamiento Bédico. Sue renobaçon de l'hinduísmo tornou esta scuola capaç d'anfrentar l crecimiento de l budismo, pabimentando l camino pa ls mobimientos teístas de Ramanuja i Madhba i cuntribuindo pa l declínio de l budismo an grande parte de la Índia. Tamien fondou dibersos matha, ó mosteiros. Sues fés forman la base de la tradiçon Smarta i anfluenciórun bários pensadores oucidentales cuntemporáneos. 

Obras

Mais de 300 obras le son atribuídas, ambora eisista cunsenso de ls studiosos solo subre poucas. D'outenticidade andisputada son: 

• Viveka Chudamani,
• Upadesasahasri,
• Comentairo subre l Brahma Sutra,
• Comentairo subre l Brihadaranyaka Upanishad,
• Comentairo subre l Taittiriya Upanishad,
• Comentairo subre l Vishnu Sahasranama,
• Un hino la Krishna (Bhaja Govindam), i
• Ua bénçon ambocatória la Shiva i Shakti, respetibamente Shivanandalahari i Saundaryalahari

Tamien ye el probabelmente l'outor dun famoso comentairo subre l Bhagabad-gita, ambora haba algua cuntrobérsia a respeito. 

Ber tamien

• Hinduísmo
• Vedas
• Upanishads
• Ramana Maharshi
• Filosofia Perene
• Frithjof Schuon
• René Guénon

Bibliografia

DEUTSCH, E. e DALVI, R. (ed.). The Essential Vedanta: a New Source Book of Advaita Vedanta. Indiana: World Winston, 2004.

STODDART, WILLIAM. O Hinduísmo. São Paulo: Ibrasa, 2005.

SCHUON, FRITHJOF. Castes et Races. Edição brasileira: O Sentido das Raças. São Paulo: Ibrasa, 2004.

SCHUON, FRITHJOF. Language of the Self. Indiana: World Wisdom, 2003.

SCHUON, FRITHJOF. Forma e Substância nas Religiões. São José dos Campos: Sapientia, 2010.

GATHIER, E. O pensamento hindu. Rio de Janeiro: Agir, 1996.

HEGEL, G. W. F. Introdução à história da filosofia. São Paulo: Abril Cultural, 2000.

MARITAIN, J. Introdução geral à filosofia. Rio de Janeiro: Agir Editora, 1966.

MOORE, C. Filosofia: oriente e ocidente. São Paulo: Cultrix, 1978.

RENOU, L. Hinduísmo. Rio de Janeiro: Zahar Editores, 1964.

REZENDE, A. (org.) Curso de filosofia: para professores e alunos dos cursos de segundo grau e de graduação. Rio de Janeiro: Jorge Zahar Editor, 2005.

SCHARFSTEIN, B.A., A Comparative History of World Philosophy: from the Upanishads to Kant. Alabany: State Univ. of NY Press, 1998.

SATPRAKASHANANDA, S. Methods of Knowledge. Kolkata: Sdvaita Ashrama, 1965.

Ligações externas

• Kasinath Tryambak Telang. Sankaracharya, o Filósofo e Místico
• Adi Shankaracharya (em inglês)
• Biografia e substancial indicação de bibliografia (em inglês)
• Encyclopaedia Britannica online - verbete Sankara (em inglês)
• Lista de obras (em inglês)
• Ramana Maharshi Arunachala-Shiva Website Português sobre Ensinamento do Advaita Vedanta por este grande sábio.