Heidrogénio
L heidrogénio ye un eilemiento químico cun númaro atómico, repersentado pul simblo H. Cun ua massa atómica d'aprossimadamente 1,0 u, l'heidrogénio ye l'eilemiento menos denso. El giralmente apersenta-se an sue forma molecular, formando l gáç diatómico (H2) nas cundiçones normales de temperatura i presson (CNTP). Este gáç ye anflamable, ancolor, inodoro i ansolúbel an auga. L'heidrogénio, por tenr propiadades çtintas, nun se enquadra claramente an nanhun grupo de la tabela periódica, sendo muitas bezes colocado ne l grupo 1 (antes chamado de 1A) por tenr solo 1 eiletron na camada de baléncia (ó radadeira camada).
L'heidrogénio ye l mais abundante de ls eilemientos químicos, custituindo aprossimadamente 75% de la massa eilementar de l Ouniberso. Inda assi, la maior parte de la massa de l'ouniberso nun stá na forma de bariones ó eilemientos químicos. Beija-se matéria scura i einergie escura. Streilhas na sequéncia percipal son cumpuostas primariamente d'heidrogénio an sou stado de plasma. L Hidrogénio eilementar ye relatibamente ralo na Tierra, i ye andustrialmente porduzido a partir de heidrocarbonetos persentes ne l gáç natural, tales cumo metano, passado l qual la maior parte de l'heidrogénio eilementar ye ousada "an catibeiro" (l que senefica localmente ne l lugar de porduçon). Ls maiores mercados de l mundo usufruen de l'uso de l'heidrogénio pa l'aprimoramiento de cumbustibles fósseis (ne l porcesso de heidrocraqueamiento) i na porduçon de amoníaco (maior parte pa l mercado de fertelizantes). L'heidrogénio tamien puode ser oubtido por meio de la eiletrólise de l'auga, mas este porcesso ye atualmente çpendioso, l que prebilegie sue oubtençon a partir de l gáç natural.
L isótopo de l'heidrogénio que ten maior ocorréncia, coincido cumo prótio, ye formado por un único proton, nun tenndo nanhun neutron. An cumpuostos iónicos puode tener ua carga positiba (se tornando un cation) ó ua carga negatiba (se tornando l anion coincido cumo heidreto). Tamien puode formar outros isótopos, cumo l deutério, cun solo un neutron, i l trítio, cun dous neutrones. An 2001, fui criado an laboratório l'isótopo 4H i, a partir de 2003, fúrun sintetizados ls isótopos 5H até 7H. L'eilemiento heidrogénio forma cumpuostos cula maiorie de ls eilemientos, stá persente na auga i na maior parte de ls cumpuostos ourgánicos. Ten un papel particularmente amportante na química ácido-base, na qual muitas reaçones ambolben la troca de prótones antre moléculas solúbeis. Cumo l único átomo neutro pul qual la Eiquaçon de Schrödinger puode ser resolbida analiticamente, l studo einergético i de ligaçones de l átomo heidrogénio tubo un papel percipal ne l zambolbimiento de la macánica quántica.
La solubelidade i caratelísticas de l'heidrogénio cun bários metales son mui amportantes na metalurgie (ua beç que muitos metales puoden sofrer fragelidade an sue persença) i ne l zambolbimiento de maneiras siguras de stocá-lo para uso cumo cumbustible. Ye altamente solúbel an dibersos cumpuostos que possuen Tierras-ralas i metales de trasiçon i puode ser dissolbido tanto an metales cristalinos i amorfos. La solubelidade de l'heidrogénio an metales ye anfluenciada por distorçones ó ampurezas locales na strutura cristalina de l metal.
Stória
eiditarOurige i eiboluçon
eiditarSegundo la teorie Alpher-Bethe-Gamob, l'heidrogénio formou-se na época de la nucleossíntese primordial, quando l Ouniberso spandiu i arrefeciu l suficiente para permitir la ligaçon antre eiletrones i protones. L deutério formou-se por catura de neutrones. La junçon de mais neutrones i susequente decaimiento lebou a la formaçon de hélio i lítio. Ua parte d'eilemientos mais pesados fui formada, mas la percipal fuonte destes eilemientos probén de la nucleossíntese stelar.
Çcubierta i uso
eiditar
L gáç heidrogénio, H2, fui l purmeiro porduzido artificialmente i formalmente çcrito por T. Bon Hohenhein (tamien coincido cumo Paracelso, 1493–1541) por meio de la reaçon química antre metales i ácidos fuortes. Paracelso nun tenie l coincimiento de que l gáç anflamable porduzido por esta reaçon química era custituído por un nuobo eilemiento químico. An 1671, Robert Boyle redescobriu i çcrebiu la reaçon antre limalhas de fierro i ácidos diluídos, l que resulta na porduçon de gáç heidrogénio. An 1766, Heinry Cabendish fui l purmeiro a recoincer l gáç heidrogénio cumo ua çcreta sustáncia, al eidantificar l gáç dua reaçon ácido-metal cumo "aire anflamable" i çcubrindo mais perfundamente, an 1781, que l gáç porduç auga quando queimado. A el giralmente ye dado l crédito pula sue çcubierta cumo un eilemiento químico.
Porduçon
eiditar
Ber artigo percipal: Porduçon d'heidrogénioL gáç H2 ye porduzido an laboratórios de química i biologie, muitas bezes cumo sub-perduto de la zeidrogenaçon de sustratos ansaturados; i na natureza cumo meio de spelir eiquibalentes redutores an reaçones bioquímicas.