Gottfried Leibniz
Gottfried Wilheln Leibniç (AFA: [ˈɡɔtfʁiːt ˈbɪlhɛln ˈlaɪbnɪts],[1] Leipzig, Modelo:Dtlink — Hanóber, Modelo:Dtlink) fui un filósofo, cientista, matemático, diplomata i bibliotecairo alman.
| Gottfried Wilheln Leibniç | |
|---|---|
| Gottfried Wilheln bon Leibniç.jpg | |
| Coincido(a) por | Mónada, harmonia prestablecida, sistema binairo, caratelística, teodiceia |
| Nacimiento | 1 de júlio de 1646 |
| Muorte | 14 de nobembre de 1716 (70 anhos) |
| Nacionalidade |  Alman
|
| Progenitores | Pai: Friedrich Leibniç |
| Alma mater | Ounibersidade de Altdorf |
| Assinatura | |
| Leibnitç signature.sbg | |
| Ourientador(es) | Erhard Weigel i Christiaan Huyges |
| Ourientado(s) | Jacob Bernoulli, Christian bon Wolff |
| Campo(s) | Matemática, filosofie |
| Tese | 1666: Çputatio Einouguralis De Casibus Perpleisis In Jure |
A el ye atribuída la criaçon de l termo "funçon" (1694), qu'usou para çcrebir ua cantidade relacionada a ua rebuolta, cumo, por eisemplo, l'anclinaçon ó un punto qualquiera situado neilha. Ye creditado la Leibniç i la Newton l zambolbimiento de l cálclo moderno, an particular l zambolbimiento de la antegral i de la regra de l perduto. Çcribiu l purmeiro sistema de numeraçon binairo moderno (1705), tal cumo l sistema numérico binairo outelizado ne ls dies d'hoije. Demunstrou genialidade tamien ne ls campos de la lei, religion, política, stória, literatura, lógica, metafísica i filosofie.
Biografie eiditar
L pai era porsor de filosofie moral an Leipzig i morriu an 1652, quando Leibniç tenie solo seis anhos. An 1663 angressa na Ounibersidade de Leipzig, cumo studante de Dreito. An 1666 oubtén l grau de doutor an dreito, an Nuremberg, pul ansaio prenunciando ua de las mais amportantes doutrinas de a posterior filosofie. Nessa época afelia-se a la Sociadade Rosacruç, de la qual serie secretairo durante dous anhos.
Fui l purmeiro a perceber que la anatomie de la lógica - “las leis de l pensamiento”- ye assunto de análeze cumbinatória. An 1666 screbiu De Arte Cumbinatória, ne l qual formulou un modelo que ye l precursor teórico de cumputaçon moderna: to pensar, to çcubierta, berbal ó nó, ye redutible a ua cumbinaçon ourdenada d'eilemientos tales cumo númaros, palabras, sonidos ó quelores.
Na bison que tubo de l'eisisténcia dua “caratelística ounibersal”, Leibniç ancontraba-se dous seclos delantre de la época, ne l que cuncerne a la matemática i a la lógica.
Als 22 anhos, fui-le recusado l grau de doutor, alegando-se mocidade. Tenie binte i seis anhos, quando passou a tener aulas cun Christiaan Huyges, cujos melhores trabalhos tratan de la teorie ondulatória de la luç. La maior parte de ls papéis an que rascunhaba sues eideias, nunca rebisando, mui menos publicando, ancontra-se na Viblioteca Rial de Hanóber aguardando l paciente trabalho de studantes. Leibniç criou ua máquina de calcular, superior a la que fura criada por Pascal, fazendo las quatro ouparaçones.
An Londres, cumpareciu a ancuontros de la Royal Society, an qu'eisibiu la máquina de calcular, sendo eileito nembro strangeiro de la Sociadade antes de sue buolta la Paris an márcio de 1673. An 1676, yá tenie zambolbido alguas fórmulas eilementares de l cálclo i tenie çcubierto l teorema fundamental de l cálclo, que solo fui publicado an 11 de júlio de 1677, onze anhos depuis de la çcubierta nun publicada de Newton. Ne l período antre 1677 i 1704, l cálclo leibniziano fui zambolbido cumo strumiento de rial fuorça i fácele aplicabelidade ne l cuntinente, anquanto na Anglaterra, debido a la relutáncia de Newton an debedir las çcubiertas matemáticas, l cálclo cuntinaba ua curjidade relatibamente nun percurada.
Durante to la bida, paralelamente a la Matemática, Leibniç trabalhou para aristocratas, buscando nas genealogies probas legales de l dreito al títalo, tenendo passado ls radadeiros quarenta anhos trabalhando sclusibamente pa la família Brunswick, chegando a cunfirmar pa ls ampregadores l dreito la metade de todos ls tronos de la Ouropa. Las pesquisas liebórun nel pula Almanha, Áustria i Eitália de 1687 a 1690. An 1700, Leibniç ourganizou la Academie de Ciéncias de la Prússia, de la qual fui l purmeiro persidente. Esta Academie permaneciu cumo ua de las trés ó quatro percipales de l mundo até que ls nazistas l'eliminórun.
Morriu solitairo i squecido. L'anterro fui acumpanhado pul secretairo, única testemunha de ls radadeiros dies.
Ancontra-se sepultado an Neustädter Hof- und Stadtkirche St. Johannis, Hanóber, Baixa Saxónia na Almanha.[2]
Filósofo eiditar
L pensamiento filosófico de Leibniç parece fragmentado, porque sous scritos filosóficos cunsisten percipalmente dua anfenidade de scritos cúrtios: artigos de periódicos, manuscritos publicados mui tiempo depuis de sue muorte, i muitas cartas a muitos correspondentes. El screbiu solo dous tratados filosóficos, de ls quales solo "Teodiceia" de 1710 fui publicado an sue bida.
Leibniç data l sou ampeço na storia de la filosofie cun sou "Çcurso subre metafísica", qu'el cumpós an 1686 cumo un comentairo subre ua cuntínua çputa antre Malebranche i Antoine Arnauld. Esto lebou a ua stensa i baliosa correspondéncia cun Arnauld;l Çcurso subre metafesica nun fui publicado até l seclo XIX. An 1695, Leibniç fizo sue antrada pública na filosofie ouropeia, cun un artigo de jornal antitulado "Nuobo Sistema de la Natureza i de la quemunicaçon de las sustáncias". Antre 1695 i 1705, cumpós l sou "Nuobos ansaios subre l'antendimiento houmano", un longo comentairo subre John Locke an sou "Ansaios subre l'antendimiento houmano", mas al saber de la muorte de Locke, 1704, perdiu l zeio de publicá-lo, Esto acunteciu até que ls nuobos ansaios fúrun publicados an 1765. "La Monadologie", cumpuosta an 1714 i publicado postumamente, ye custituída por 90 aforismos.
Leibniç conheciu Spinoza, an 1676, leu alguns de sous scritos inéditos, i zde anton ten sido suspeito d'apropiar-se d'alguas de las eideias de Spinosa. Ambora Leibniç admirasse l poderoso anteleto de Spinosa, el quedou francamente zanimado culas cunclusones deste, specialmente por estas séren ancumpatibles cula ortodoxia crestiana.
Al cuntrairo de Çcartes i Spinoza, Leibniç tenie ua formaçon ounibersitária cumpleta na ária de filosofie. Sue carreira ampeçou, al longo dua anfluéncia scolar i aristotélica traindo la fuorte anfluéncia dun de sous porsores de Leipzig, Jakob Thomasius, que tamien superbesionou la sue tese de Licenciatura an Filosofie. Leibniç leu ansiosamente Francisco Suáreç, jesuíta spanhol respeitado, mesmo an ounibersidades Luteranas. Leibniç staba perfundamente antressado an nuobos métodos i nas cunclusones de Çcartes, Huyges, Newton i Boyle, mas biu estes trabalhos atrabeç dua lente fuortemente matizada por noçones scolásticas. Inda assi, la berdade ye que ls métodos de Leibniç i sues preocupaçones, muitas bezes antecipórun la lógica i l'analítica, assi cumo la filosofie de la lenguaige de l seclo XX.
Percípios eiditar
Libardade x detreminaçon: Leibniç admitie ua série de causas eficientes a detreminar l'agir houmano drento de la cadeia causal de l mundo natural. Essa série de causas eficientes dízen respeito al cuorpo i sous atos. Assi i to, paralela a essa série de causas eficientes, hai ua segunda série, la de las causas finales. Las causas finales poderien ser cunsidradas cumo ua anfenidade de pequeinhas anclinaçones i çposiçones de l'alma, persentes i passadas, que cunduzen l'agir persente. Hai, cumo an Nietzsche, ua anfenidade eimensurable de motibos para splicar un zeio singular. Nesse sentido, todas las scolhas feitas tornan-se detreminantes de l'açon. Cai por tierra la noçon d'arbitrariadade ó d'açon eisolada de l cuntesto. Parece tamien caer por tierra la noçon d'açon libre, mas nun ye l qu'ocorre. Leibniç acradita na açon libre, se eilha fur al mesmo tiempo 'cuntingente, spontánea i refletida'.
La cuntingéncia: la cuntingéncia oupone-se a la noçon de necidade, nun a la de detreminaçon. La açon ye siempre cuntingente, porque sou ouposto ye siempre possible.
La spontaneidade: i açon ye espontánea, quando l percípio de detreminaçon stá ne l'agente, nun ne l sterior deste. To açon ye spontánea i todo l que l'andibíduo faç depende, an radadeira anstáncia, del própio.
La reflexon: qualquiera animal puode agir de forma cuntingente i spontánea. L que defrencia l'animal houmano de ls demales ye la capacidade de reflexon que, quando ouperada, carateriza ua açon cumo libre. Ls homes ténen la capacidade de pensar l'açon i saber por qu'agen.
Las mónadas: la cuntribuiçon mais amportante de Leibniç pa la metafísica ye la sue teorie subre las mónadas, spostas an sue obra Monadologie. Las mónadas eiquibalen pa la rialidade metafesica, l que ls átomos eiquibalen pa ls fenómenos físicos.Las mónadas son ls eilemientos mássimos de l'ouniberso.Las mónadas son "formas sustancias de l ser culas seguintes propiadades: eilhas son eiternas, andecumpostas, andebiduales, sujeita las sues própias leis, sin anteraçon mútua, i cada ua refletindo l própio ouniberso drento dua harmonia prestablecida (storicamente un eisemplo amportante de pampsiquismo). Mónadas son centros de fuorças; sustáncia ye força, anquanto l spácio, stenson i mobimiento son meros fenómenos.
L'eissencia ontológica de las mónadas ye sue simplicidade eirredutible.Assi cumo ls átomos, las mónadas nun possuen nanhue matéria ó caráter spacial.Eilhas inda se defrencian de ls átomos por sue cumpleta mútua andependéncia, assi las anteraçones antre las mónadas son solo aparentes.An beç desso por fuorça de l principio de l'harmonia prestablecida, cada mónada, segue ua anstruçon pré-porgramada, peculiar para si, assi ua mónada sabe l que fazer an cada situaçon. (Essas "anstruçones" puoden ser análogas las leis cientificas que gobernan las partículas subatómicas). Pul percípio dessas anstruçones antrínsecas, cada monada ye cumo un pequeinho speilho de l'ouniberso.Mónadas nun son necessariamente "diminutas"; i.g., cada ser houmano ye custituído por ua mónada, na qual l tema de l libre-arbítrio ye porblematizado.Dius, tamien, ye ua Mónada, i l'eisisténcia de Dius puode ser anferida atrabeç de l'harmonia que se prebalece delantre de todas las mónadas; Dius atrabeç de sue rezon i buntade se afigura l'ouniberso atrabeç de l'harmonia prestablecida.
Las mónadas son referidas i porblematizadas por outras corrientes filosóficas por:
- Porblematizaçon de las anteraçones antre a minte i la stenson, cumo abordado ne l sistema de Çcartes.
- Falta d'andebidualizaçon inerente ne l sistema de Spinoza, de la qual repersenta las criaturas andebiduales cumo meros acidentes.
- La monadologie parece arbitrarie, até mesmo scéntrica.
Cientista i angenheiro eiditar
Ls scritos de Leibniç stan a ser çcutidos até ls dies d'hoije, nun solo por sues antecipaçones i possibles çcubiertas inda nó reconhecidas, mas cumo formas d'abanço de l coincimiento atual. Grande parte de sous scritos subre la física stá ancluído ne ls Scritos Matemáticos de Gerhardt.
Física: Leibniç tubo grandes cuntribuiçones pa la stática i la dinámica eimergentes subre el, muitas bezes an zacordo cun Çcartes i Newton. El zambolbiu ua nuoba teorie de l mobimiento (dinámicas) cun base na einergie cinética i einergie potencial, que postulaba l spácio cumo relatibo, anquanto Newton sentira fuortemente l spácio cumo algo absoluto. Un eisemplo amportante de l pensamiento maduro de Leibniç na queston de la física ye sou Specimen Dynamicun de 1695.
Até la çcubierta de las partículas subatómicas i de la macánica quántica que ls regen, muitas de las eideias speculatibas de Leibniç subre aspetos de la natureza nun redutible la stática i dinámica fazien pouco sentido. Por eisemplo, el antecipou Albert Einstein, argumentando, contra Newton, que l spácio, tiempo i mobimiento son relatibos, nun absolutos. Las regras de Leibniç son amportantes, se muitas bezes squecidas, probas an dibersos campos de la física. L percípio de la rezon suficiente ten sido ambocado na cosmologie recente, i sue eidantidade de ls andiscernibles na macánica quántica, un campo d'algun crédito, mesmo cul tenendo antecipado an algun sentido. Aqueilhes que defenden la filosofie digital, ua direçon recente an cosmologie, alegan Leibniç cumo precursor.
Refréncias
- ↑ Duden-Aussprachewörterbuch (Duden Pronunciation Ditionary) (an German). Mannhein: Bibliographisches Anstitut GmbH. 2005. ISBN 978-3-411-04066-7
- ↑ Modelo:Findagrabe
Ligaçones sternas eiditar
- Modelo:MacTutor Viography
- Gottfried Leibniz em Mathematics Genealogy Project
- Leibniç Brasil
- .com.br/hlp/leibniç.html Filosofie - Gottfried Wilheln Leibniç[lhigaçon einatiba]
- .com/leibba.html Leibniç’s schange of biews with Pierre Bayle ()