Celorico de Basto

Cordenadas: 41º 23' N 8º 0' O

**Celorico de Basto**

Brason	Bandeira
[[Fexeiro:\|250px]] Arnóia - Celorico de Basto

Gentílico	Celoricense
Ária	181,10 km²
Populaçon	20 098^[1] hab. (2011)
Densidade populacional	110,98 hab./km²
N.º de freguesies	22
Fundaçon de l munecípio (ó foral)	1520
Region	Norte
Subregion	Támega
Çtrito	Braga
Antiga porbíncia	Minho
Ourago
Feriado municipal	25 de Júlio
Código postal	4890
Andereço de ls Paços de l Cunceilho	http://www.mun-celoricodebasto.pt
Sítio oufecial	Nun çponible
Andereço de correio eiletrónico	Nun çponible
Munecípios de Pertual

Celorico de Basto ye ua bila pertuesa ne l çtrito de Braga, region Norte i subregion de l Abe, cun cerca de 2 500 habitantes.

Ye sede dun munecípio cun 181,10 Km² de ária i 20 098 habitantes (2011) ^[1], subdebidido an 22 freguesies. L munecípio ye lhemitado a norte pul munecípio de Cabeceiras de Basto, a lheste por Mondin de Basto, a sul por Amarante, a sudoeste por Felgueiras i a oeste por Fafe. Alberga las bilas de Celorico de Basto, Fermil de Basto i la Gandarela de Basto

Celorico de Basto terá sido acupado zde tiempos mui remotos, tal cumo ne ls testemunhan las marcas que las ceblizaçones mais antigas por eiqui deixórun.

Ouriges

Ls mais antigos restos de poboamiento de l spácio geográfico atual de l cunceilho de Celorico de Basto, rebelados pula prospeçon recente i anterbençon pontual de cuntestos arqueológicos, son atribuibles al ampeço de l megalitismo, antoce al Neolítico (5.510 B.P.). Para este período puode apuntar-se l grande cunjunto de mamoas de l Praino de la Lhameira. Yá l grande cunjunto d'habitats de fossas puode genericamente apuntar-se pa l período de l'Eidade de l Bronze. De la Eidade de l Fierro çtaca-se l poboado de Bouça de Mosqueiros, an Britelo, l Castro de l Lhadário, an Ribas, l Castro de Barrega, an Borba i l Castro de Ourilhe i outros de menor relebáncia. La Romanizaçon stá bien patente an Celorico de Basto i las marcas deste período ancontan-se un pouco por to l spácio cuncelhio.

L clima benigno, abundáncia de pastaiges, buona auga a jorrar de las nacentes i cimo dun monte donde se podisse lhobrigar eibentual enimigo, fúrun cundiçones propícias a la fixaçon de ls homes primitibos nestas tierras, quando ampeçórun a trocar la bida nómada pula sedentária.

La Citánia de l Lhadário, la Stela de Bila Buona na freguesie de l Rego, l Castielho de Arnóia i prossimidades, ls einúmaros bruxedos arqueológicos de l Praino de la Lhameira, ls restos de ls castros an bárias freguesies, repersentan sólido argumiento a demunstrar qu'esta tierra fui habitada hai miles d'anhos.

Toponímia

Alguns outores, mas, al pretendíren splicar l'eitimologie de a toponímia lhocal dízen tener eisistido por estas bandas la famosa Celiobriga que fui cidade (brigun) de ls pobos celerinos (celio), donde terá resultado – toponimicamente – Celorico. Pobos Bástulos ó Bastiandos que por eiqui se tenerien fixado, puoden star na ourige de l patronímico Basto. Estes i outros pobos peninsulares dében tener acupado stensas árias, zde las bertentes de l Támega, até als montes de Barroso i de Ceba, que, ne l sou to, benirun a ser coincidas por Tierra de Basto.

Retrato atual

Celorico de Basto ye un cunceilho marcadamente rural, cujos traços perfundos ne l território i na paisaige se dében a l'atebidade agrícola, que dominou l'acupaçon de las pessonas deste cunceilho até finales de l seclo passado. L'eimigraçon permanente marcou eigualmente l radadeiro seclo, nua purmeira fase pa l Vrasil, nas décadas de 60 i 70 para Fráncia i mais tarde pa la Suíça.

Celorico de Basto stá hoije nun porcesso de perfundas mudanças. L'apareilho eiquenómico tradecional stá an perfunda trasformaçon. L setor primairo, outrora dominante, ye hoije praticamente residual. La porduçon de bino berde al lhongo de l Bal de l Támega i la pecuária nas freguesies de muntanha, marcan l'atebidade agrícola. La custruçon cebil, l comércio i ls serbícios son hoije ls setores ampregadores de l cunceilho.

La predomináncia de l'atebidade agrícola i la strutura fundiária assente na pequeinha propiadade de sploraçon por cunta própia detreminórun ua streita relaçon espacial antre l'habitaçon i l'amprego, que se traduziu na strema çperson de l parque habitacional. Hoije ampeçan a ganhar spresson ourbana ls aglomerados de la Sede de l cunceilho, de las Bilas de Fermil i de Gandarela i de l'aglomerado de la Mota. Eiqui se cuncentran grande parte de ls eiquipamientos d'outelizaçon coletiba ne ls mais bariados domínios.

La primitiba sede de l cunceilho quedaba lhocalizada junto al Castielho de Arnóia. Solo an Abril de 1719 fui trasferida pa la freguesie de Britelo i cula zeignaçon de Bila Nuoba de Freznieiro. La spanson ourbana de la Bila ten sido acumpanhada de la criaçon d'amplos spácios berdes i ajardinados, l que le cunfire un aspeto atraente i adonde se çfruta dun cunfuorto moderno.

Celorico de Basto stá dotado dun basto cunjunto d'eiquipamientos, de ls quales se çtaca la Biblioteca Municipal Profrssor Marcelo Rebelo de Sousa, sendo un de ls spácios mais percurados.