L careto ye ua figura maçcarada de l Antruido de Trás ls Montes i Alto Douro, an Pertual. Ye ua pessona que outeliza ua maçcarilha cun un nariç chubido feita de cuiro, laton ó madeira tenhida cun quelores bibas de amarielho, burmeilho i negro. Nua outra berson, la máçcara, feita de madeira de amieiro anramada cun cuornos i outros aparatos, ye outelizada an Lazarim.

Un cunjunto de caretos ne l Antruido de Podence.

Ouriges eiditar

Pensa-se que la tradiçon de ls caretos tenga raízes célticas, de la era pré-romana. Ye probable que stá relacionada cula eijisténcia de ls pobos galaicos (gallaeci) i brácaros (bracari) na Galízia i ne l norte de Pertual.

Traje eiditar

L careto outeliza fatos a las riscas, cun capielho, de quelores graciosas, feitos de colchas cun franjas stiradas de lhana burmeilha, berde i amarielha. Carga bandoleiras cun campaninas i anfunisgadas de squilas a la cintura. De la sue andumentaira faç tamien parte un palo.

Fiestas eiditar

La fiesta de ls caretos faç parte dua tradiçon milenar que ye celebrada an Pertual ne l Antruido. An Trás ls Montes ye celebrada an bárias aldés de ls cunceilhos de Vinhais, Bergança, Macedo de Cavaleiros (an special Podence) i Bumioso, i ne l Alto Douro an Lazarim, ne l concelho de Lamego.

Facanito, facanico eiditar

 
Un facanito.

L facanito ó facanico ye un nino maçcarado de careto,[1] que tenta eimitar ls caretos nas sues fiestas,[2] cumprindo l sou própio ritual de einiciaçon i garantindo la cuntinidade de la tradiçon.[3][4][5]

Na Eidade Média an Trás ls Montes era referido cumo un "pequeinho diabro que quedaba aquemodado de aço molido".[6] An Miranda de l Douro ye l nome que se dá a un home de pequeinha statura cun jeito de atiçador i ye tamien cumo se chama un ser mitológico, pequerrixo i tarabielho.[7]

Refréncias

  1. «Glossário» (an pertués). Festas de Inverno com Máscaras. Cunsultado an 22 de janeiro de 2018 
  2. Humberto Lopes (febreiro de 1999). «Carnaval de Podence: Um carnaval dos diabos». Tempo Livre (an pertués). Cópia arquibada an 7 de júnio de 2007 
  3. Paulo Raposo (2004). «Do ritual ao espetáculo. "Caretos", intelectuais, turistas e media» (PDF) (an pertués). ISCTE – Instituto Universitário de Lisboa, Centro de Estudos de Antropologia Social. Cunsultado an 22 de janeiro de 2018 
  4. Lusa (24 de febreiro de 2006). «Caretos, matrafonas e facanitos mantêm samba longe de Trás-os-Montes» (an pertués). Rádio e Televisão de Portugal 
  5. Alexandre Parafita. «Os rituais do Entrudo em Trás-os-Montes». Diário Trás ls Montes (an pertués). Cunsultado an 22 de janeiro de 2018 
  6. Leite de Vasconcelos. «Dicionário de Regionalismos e Arcaísmos» (PDF) (an pertués). Centro de Linguística da Universidade de Lisboa. Cunsultado an 22 de janeiro de 2018 
  7. Amadeu Ferreira i José Pedro Cardona Ferreira. «Facanito, facanico». Dicionário de Mirandês-Português (an pertués). Cunsultado an 22 de janeiro de 2017 

Biblografie eiditar

  • António Pinelo Tiza (2015), Inverno Mágico: Ritos e Mistérios Transmontanos (an pertués), Lisboua: Âncora Editora, ISBN 978-972-780-502-0
  Este artigo ye un rabisco. Tu puodes ajudar la Biquipédia acrecentando-lo.