Yuen Ren Chao

lenguista campana-amaricano

Yuen Ren Chao (chinés tradecional: 趙元任, pinyin: Zhào Yuánrèn; Tianjin, 3 de nobembre de 1892 – Cambridge, 25 de febreiro de 1982) fui un lenguista campana-amaricano, eiducador, studioso, poeta i cumpositor, mais coincido por sues cuntribuiçones al studo moderno de la gramática i de la fonologie de la léngua chinesa. Chao naciu i creciu na China, ando pa l'ounibersidade ne ls Stados Ounidos, graduando-se nas ounibersidades de Cornell i Harbard. Poliglota i lenguista cun talento natural, Chao ye mais coincido pul sou Mandarin Primer, un de ls libros didáticos mais ousados an mandarin durante l seclo XX i pul squema de romanizaçon Gwoyeu Romatzyh, l qual, defrentemente de l pinyin i d'outros sistemas, trascrebe la pronúncia de l mandarin sin percisar de diacríticos para andicar ls tones.

Biografie eiditar

Nacido an Tianjin cun raízes an Changzhou, na porbíncia de Jiangsu, Chao fui pa ls Stados Ounidos atrabeç dun porgrama studantil an 1910 para estudar matemática i física na ounibersidade Cornell, adonde fui colega i amigo de to la bida de Hu Shih, líder de l Mobimiento de la Nuoba Cultura. El zambolbiu antresse pula filosofie i oubtebe un Ph.D. nessa deciplina na ounibersidade de Harbard an 1918 cun ua dessertaçon antitulado "Cuntenidade: Studo an Metodologie". 

Yá ne l meio ounibersitairo, sous antrisses passórun a la música i a las lénguas. El falaba alman i francés fluentemente, para alhá de tener algun coincimiento de japonés, para alhá de tener algun coincimiento de leitura de latin clássico i griego antigo. El trabalhou cumo antérprete de Bertrand Russell quando este besitou la China an 1920. An sou libro My Lenguistic Outobiography, el screbiu subre sue halbelidade an "pegar" un dialeto chinés debrebe, sin mui sfuorço. Chao possuía un don an oubir las çtintas pronúncias de modo notable por sue acuidade, permitindo-le memorizar ls sonidos de ls bários dialetos cun algo grau de percison. 

Chao retornou a la China an 1920, ansinando matemática na ounibersidade de Tsinghua. Un anho mais tarde, el retornou als Stadios Ounidos para ansinar an Harbard. El outra beç retornou a la China an 1925, lecionando an Tsinghua i ampeçando ua pesquisa subre ls dialetos de la léngua wu an 1926. El ampeçou a fazer pesquisa de campo lenguística por to la CHina pa l Anstituto de Stória i Filologie de la Academie Sinica de 1928 an delantre. Durante essa época, el colaborou cun Luo Changpei i Li Fang-Kuei, ls outros grandes lenguistas chineses de sue geraçon, para eiditar i berter pa l chinés la monumental obra de Bernhard Karlgren, Études sur la Phonologie Chinoise (publicada an 1940). 

El partiu pa ls Stados Ounidos an 1938, residindo ne l paíç deilhi an delantre. An 1945, el serbiu cumo persidente de la Lenguistic Society of America, i ua eidiçon special de la rebista de la sociadade - Language - fui dedicada a el an 1966. El naturalizou-se amaricano an 1954. Na década de 1950 el staba antre ls percipales nembros de la Society fur General Systems Research. De 1947 a 1960, el lecionou na Ounibersidade de la Califórnia an Berkeley, adonde an 1952 el tornou-se porsor de Lénguas Ourientales. 

An 1920 el casou-se cula médica Yang Buwei. La cerimónia fui simples, defrentemente de l barulhento casamiento tradecional, la qual tubo l cumparecimiento de Hu Shi i mais outro amigo. L relato de Hu ne ls jornales fizo de l casal un modelo de casamiento moderno pa l Mobimiento de la Nuoba Cultura chinés. Tanto Chao quanto sue mulhier éran coincidos pul senso d'humor, sou gusto pulas anedotas sutis i puls trocadilhos lenguísticos: eilhes publicórun ua obra de stória fameliar antitulada Life with Chaos: the outobiography of la Chinese family. 

Yá na belheç, Chao fui cumbidado por Deng Xiaoping para bejitar la China an 1981. Antes, cumbidados pul premié Zhou Enlai, Chao i sue mulhier retornórun a la China an 1973 pula purmeira beç zde la década de 1940. El besitou outra beç la China antre maio i júnio de 1981 passado sue mulhier tener falecido an márcio daquele anho. El faleciu an Cambridge, Massachusetts. Sue filha mais bielha Rulan Chao Pian (赵如兰/趙如蘭) (1922–2013) fui porsora de Studos de l Stremo Ouriente i de Música an Harbard. Sue terceira filha Lensey Namioka (赵来思/趙來思), nacida an 1929, ye outora de libros anfantis i matemática. 

Trabalho eiditar

Durante sue permanéncia ne ls Stados Ounidos an 1921, Chao registrou la pronúncia de l chinés padron an çcos de gramofone, mais tarde çtribuídos nacionalmente, cumo proposto pula Comisson de Unificaçon de la Pronúncia. El ye l'outor dun de ls mais amportantes trabalhos de gramática chinesa, La Grammar of Spoken Chinese (Berkeley: University of California Press, 1968), que fui bertido separadamente pa l chinés por Lu Shuxiang (吕叔湘) an 1979 i por Ting Pang-hsin (丁邦新) an 1980. Fui ua spanson de ls capítulos de gramática ne ls purmeiros libros didáticos, Mandarin Primer i Cantonese Primer. El tamien fui l coautor de Cuncise Ditionary of Spoken Chinese, que fui l purmeiro dicionairo a marcar ls carateres chineses por sue ligaçon ó auséncia de ligaçon. 

L chinés giral (通字) ye un sistema fonético ambentado por el para repersentar las pronúncias de todas las percipales bariantes de la léngua chinesa a la par. Nun se trata dun sistema specífico de romanizaçon, mas si de dous sistemas altarnatibos: un deilhes amprega ls carateres chineses foneticamente, cumo un silabairo i l'outro ye un sistema alfabético de romanizaçon cun balores fonéticos i grafies tonales pa l Gwoyeu Romatzyh. Chao tamien cuntribuiu pa l Alfabeto Fonético Anternacional culas letras tonales de Chao.

Sue berson de l libro de Lewis Carroll, Alice ne l Paíç de las Marabilhas, na qual el tentou l mais que pudo preserbar todos ls jogos de palabras de l'ouriginal, ye cunsidrada "ua peça clássica d'arte berbal." 

El tamien screbiu l poema The Lion-Eating Poet in the Stone Den. Esse testo chinés cunsiste de 92 eideogramas 92 charaters, todos eilhes cun sonidos shī, shí, shǐ i shì (ls diacríticos andican ls quatro tones de l mandarin). Quando scrito usando ls carateres chineses, l testo puode ser cumprendido, mas queda ancumprensible se lido an boç alta, i tamien ancumprensible quando scrito an forma romanizada atrabeç de l'alfabeto latino. Este eisemplo ye frequentemente ousado cumo argumiento contra la romanizaçon de la léngua chinesa. 

Chao bertiu Jabberwocky pa l chinesa al ambentar carateres para eimitar l que Rob Gifford çcribe cumo "l cuntenido dinámico de l'ouriginal de Carroll." 

La senhora Chao publicou How to Cok and Eat in Chinese an 1946, i l libro tubo bárias eidiçones susequentes. Chao screbiu l testo baseado nas receitas i nas spriéncias de sue mulhier. El ó la filha Rulan cunhou ls tenermos "pot sticker" i "stir fry" para esse libro, tenermos amplamente ousados na atualidade na léngua anglesa. 

Trabalhos citados
  • Coblin, W. South (2003). «Robert Morrison and the Phonology of Mid-Qing Mandarin». Journal of the Royal Asiatic Society. 13 (3) 

Bibliografie ((en)) eiditar

Trabalhos selecionados ((en)) eiditar

  • (com Yang Lien-sheng) Concise Dictionary of Spoken Chinese (1947). Cambridge, MA: Harvard University Press.
  • Mandarin Primer (1948). Cambridge, MA: Harvard University Press.
  • Grammar of Spoken Chinese (1968). Berkeley: University of California Press.

Ligaçones sternas eiditar