Safo (an griego antigo: Σαπφώ, trasl. Safo) fui ua poetisa nembro de l'aristocracie i amportante repersentante femenina de la lírica griega. Faç parte de ls nuobe poetas líricos de l período arcaico. Tenerie nacido na Ilha de Lesbos por buolta de 630 la.c. i tenerie passado la maior parte de sue bida na cidade de Mitilene.Sue mai chamaba-se Kleís i sou pai Skamandronymos, ambos aristocratas de grande participaçon política;decumientos apuntan que tenie trés armanos: Lárikhos, Kháraxos i Eyrýgios.

Registros stóricos i bibliográficos eiditar

Inda moço, Safo yá fazie parte de la bida pública de Lesbos, tanto na política cumo na poesie. Por cunta de dibergéncias políticas, fui silada na Sicília. Alhá ambolbiu-se cun un home rico de la cidade de Andros, i tubo cul ua filha de mesmo nome que sue mai, Kleís.

Al retornar la Lesbos, hai andícios de qu'habie se ambolbido cun outras mulhieres ne l culto a la diusa Afrodite; tubo trés cumpanheiras: Átthis, Telessíppa i Mégara. Passado sou retorno, adquiriu ua posiçon anfluente an Mitilene, tornando-se líder de la sociadade local ne l quesito anteletual, para alhá de fundar un coleijo para ninas adonde ansinaba música, poesie i beilça.Safo mais qu'ua beç fui retratada cumo ua mulhier morena d'uolhos negros, boca grande i pelos longos.Screbiu nuobe libros de poesie (de ls quales chegórun até nós solo un poema cumpleto i dezenas de fragmientos) i fizo parte de l cánone alexandrino de ls nuobe poetas líricos. Ye outora tamien d'eipigramas, eilegies, iambos i monódies.

Scuola eiditar

Debido la sous scritos i sue posiçon social i política, Safo fui silada para Sicília quando moço.Passado cinco anhos d'eisílio, retornou l'ilha de Lesbos i an Mitilene einougurou ua scuola para mulhieres.

Nessa scuola, Safo ansinaba poesie, beilça, arte i música para sues alunas,tamien zambolbian-se atebidades físicas, banquetes, cultos relegiosos i cuncursos de beleza. Las alunas, chamadas d'heitarai (cumpanheiras), benien de todos ls lugares de la Grécia para séren çcípulas de Safo,i hai andícios de que relacionában-se amorosamente culha i antre si.

Alhá, las alunas daprendian la séren “mulhieres cumpletas”, ó seia: graciosas, femeninas i eilegantes, segundo l'eideia de femenelidade de Safo. Hai alguns que dízen que la poetisa las preparaba pa l casamiento. 

Obras eiditar

 
Safo, por Klimt 1888.

Safo cuntribuiu seneficantemente pa la poesie lírica, dando un çtaque la poesie mélica debido als acumpanhamientos musicales nas leituras de sous poemas.

Las obras de Safo poucas bezes tubírun cumo temática ls çtúrbios políticos. Al cuntrairo de muitos eiducadores i poetas de la época, Safo nun screbia bersos para birges ó de perparaçon pa l casamiento. Para alhá desso, l grupo formado por moças de Lesbos criou l sou própio sistema de lenguaige i simblos repersentando l'homoafetebidade femenina i l'erotismo lésbico.

Screbia subre las própias delores i prazeres, ye percetibo an sous poemas ua lenguaige outónoma, femenina i fluída. Nun ye sabido cumo Safo colocou sous poemas an circulaçon, mas ye coincido que las mulhieres passában bie tradiçon oural ls poemas para sues filhas.

L'aceitaçon por parte de ls homes an relaçon als poemas de Safo puode ser anterpretada cumo ua fuga de la cumpetitebidade masculina. Sue poesie fui mui reconhecida i admirada na sue época. 

Ne ls seclos III i II a.C, dous studantes pertencentes a la Scuola de Alexandria, Aristófanes de Vizáncio i Aristarco de Samotrácia, coletórun i eiditórun sous poemas an nuobe libros d'acuordo cula métrica. Sue poesie de cuntenido cunsidrado erótico fui censurada puls scribas mediebales, ligados quaije siempre la Eigreija Católica, por esso restórun solo alguns fragmientos de las obras de Safo. Alguns storiadores afirman que Safo bénen sofrendo altaraçon ne ls sous poemas, habendo ua troca de pronomes femeninos para masculinos, cul antuito de fazer parecer que Safo tamien amasse ls homes. Fui ua de las bárias artistas que tubírun sou trabalho heiterossexualizado. 

“Nuobe son las musas, dízen alguns; que çcuidados!

Beijan, Safo de Lesbos ye la décima.” - Platon, AP 9.506

Fragmientos poéticos de Safo:

  1. Antigamente, era assi que beilçában

a essa hora, las mulhieres de Creta;

al sonido de la música, al redror de l'altar sagrado

beilçában, calçando sob ls pies delicados

las flores tenras de la relba.

  1. La Luna yá se puso,

i las Pléiades; ye meia-

nuite; l'hora passa i you

deitada stou solica

  1. Beniste, i faziste bien. You speraba,

queimando d'amor; tu me trazes la paç.

  1. Queimo an zeio i anseio por…

  2. Mai querida, nun puodo mais te tecer la trama

-queimo d'amor por un guapo rapaç:

la culpa ye de Afrodite, la delicada -

  1. <Noiba>: Birgindade, birgindade, adonde stás, passado abandonar-me, tenendo ido ambora?

<Birgindade>: Nunca mais buoltarei para ti, nunca mais!

-Carta de Safo la Faón

Sexualidade eiditar

 
Safo i sues alunas, por Amanda Brewster Sewell, 1891.

Atualmente, la Ilha de Lesbos ye un local turístico atratibo a a mulhieres lésbicas. Na Grécia Antiga, la Ilha, segundo Luciano de Samósata, era un local d'amores deprabados, pus al cuntrairo de la pederastia, la qual era natural i ancentibada pula sociadade, l tribadismo nun era aceito puls griegos antigos, que cunsidrában las mulhieres que l praticában, eimorales i oupostas a la natureza.

Safo fui eternizada cumo la purmeira mulhier coincida cumo homossexual, probabelmente debido a un famoso poema de Obídio, l qual repersenta ua carta de Safo i debido a l'alguns de sous poemas eróticos séren dedicados l'outras mulhieres.

“Nin las garotas de Pirra ó Metimna [aldés de Lesbos] me deleitan, nin l resto de la multidon de mulhieres lésbias. Nada ye para mi Anatória, nada la guapa Cidro; Átide nun mais me apraç als uolhos, cumo antes, nin ua ciento d'outras la quien amei, nun sin reprobaçon. Home zabergonhado, l qu'outrora pertenceu la muitas garotas, agora ye solo tou”.

A partir de l seclo XVIII houbo ua maior çcusson acerca de la sexualidade de Safo.La maiorie de ls studiosos acradita que Safo rialmente mantenie relaçones tríbades, antretanto inda nun hai un cunsenso.Ls pesquisadores que defenden la teorie dua Safo lésbica, outelizan cumo fuorte argumiento l'eisisténcia de dibersos paralelos antre eimaiges i palabras de poemas de pederastas i de poemas de la poetisa.Para alhá desso, tamien se outelizan de la traduçon de la palabra lesbiazén (felaçon), “fazer cumo las mulhieres de Lesbos”, para justeficar l'eisisténcia de lésbicas na Ilha i trasformar Safo nua famosa amante de mulhieres.

Na época an que possuía ua scuola na Ilha de Lesbos, Safo nun era cunsidrada ua tríbade, pus las famílias nun cunfiában sues filhas l'este tipo d'anfluéncia. Esta era mui respeitada na Ilha, pus le era cuncedido l dreito a a honrar ls diuses an sous poemas, que éran cantados an público.Antoce, ye possible custatar que se Safo era lésbica, - ua análeze literária i psicofísica mais atual de sues obras permite perceber que Safo nutria un grande amor por alguas de sues alunas - sou gusto era respeitado puls outros nembros de la cidade. 

Muorte eiditar

Storicamente, eisisten dues anterpretaçones de Safo pa ls storiadores, qu'amplica an mui la fin trágico de la sue bida. L'outor griego trágico Menandro (341-291 a.C.) screbiu ua peça aonde hai ua Safo heiterossexual que se apaixona por muitos homes an to la sue bida, sendo sou radadeiro grande amor l barqueiro Phaón, amor l qual nun era correspondido, pus Afrodite l'anfeitiçara para nun caer nas grácias de Safo. Tenendo entrado an zespero, Safo pulado de l monte Leucadé, localizado na ilha de Lesbos.

Mitologicamente, Phaón usou ua yerba marina chamada eryngo que serie l'angrediente para ua poçon ancontrada drento dun alhabastro (recipiente para ólio ó perfume). Essa yerba fazie cun que Faón solo tubisse uolhos para Afrodite, l'eifeito nas mulhieres era d'enlouquecé-las. Safo enlouquecida tenerie rogado al dius Apolo para curá-la deste malo d'amor. L salto repersenta l poder de Apolo subre la relaçon de bida i muorte. Muitos homes i mulhieres que rializórun l salto fúrun curados de la loucura d'amor, nua tentatiba, Safo l'eisecuta, mas falece. 

L'ambestigaçon moderna, mas, chegou a la cuncluson que la suicida era ua homónima de Safo scrita pul dramaturgo ateniense Menandro. Nun eisisten relatos oufeciales subre cumo de fato acunteciu la muorte de Safo, l que deixou ua lacuna an sue stória, sendo çcutida solo atrabeç de speculaçones de peças de comédies griegas. 

Repersentaçones antigas eiditar

 
Pedamiego cun ua scultura de “Safo”; anscrito, "Safo Eresie", Safo de Eresos. Cópia romana de l griego clássico ouriginal, Museu de l Capitólio.

Safo, mesmo cun sou eisílio, tubo grande anfluéncia na Grécia antiga, fui an Atenas, ua refréncia de l'outoridade femenina moldada pula Comédia Nuoba. Safo era sacerdotisa dun culto relegioso (thíasos), tamien era porsora dun coro femenino ligado a las festebidades de l casamiento i dedicado a las Musas, a las Grácias i la diusa Afrodite, aonde tenie l'ansinamiento buoltado las moços solteiras i eilhas se dedicában al daprendizado de la música i de la poesie. 

Ls atenienses ne ls seclos IV i B a.C. pensában subre Safo puls relatos de Ateneu, que screbiu obras cómicas. L poeta falaba de ls rituales de ls banquetes pribados relatibos al komós griego i de sues etapas, relatando ua Safo simposiasta i qu'anterpretaba cançones d'amor.

Safo era tema central d'einúmaras comédies na Atenas clássica. Chegórun até nós solamente fragmientos de seis comédies cul títalo Safo outelizados nas comédies scritas por Ameipsias, Amfis, Antífanes, Dïfilos, Efippos i Timocles. Na comédia, Safo era mui repersentada cun grande antresse por moços, tanto homes quanto mulhieres. 

Na comédia hai tamien ua Safo homossexual aonde hai l'antuito de criticar la própia rialidade ateniense assolada por cunflitos i hábitos sociales corrutos depuis de la Guerra de l Peloponeso, defrente de l cuntesto aonde Safo bebia la bida aristocrática i la buoltada als pensamientos, ansinamientos i cheno de fertunas. Na obra de Antifanes, Safo serie repersentada cumo poetisa i ua adebinadora d'enigmas. 

Ne l'ampeço de l seclo XIX fúrun çcubiertos fragmientos de poemas referentes la Safo an Oxirrinco ne l Eigito, cun criticas subre cumo eilha era bista ne l seclo V la.c. cumo ua mulhier eimoral i por tener relacionamientos supostamente homossexual. 

Bibliografie eiditar

BREMMER, Jan N. De Safo a Sade momentos na história da sexualidade. Campinas: Papirus, 1995. ISBN 85 308 0325-6

CALAME, Claude. "Sappho’s Group: an initiation into Womanhood." Reading Sappho: Contemporary Approaches (1996): 113-24. ISBN 978 0 141 93125-8

CANDIDO, M. Regina, GRALHA, Júlio César, BISPO, Cristiano Pinto, PAIVA, José R. (orgs). Vida, Morte e Magia no Mundo Antigo. Rio de Janeiro: NEA/UERJ, 2008.Disponível em: <http://www.nea.uerj.br/publica/e-books/vida_morte_e_magia_no_mundo_antigo.pdf[lhigaçon einatiba]>. Acesso em 26 abr. 2016

COSTA, Zora Yonara Torres. "Safo, Foucault e Butler: a constituição do corpo político lesbiano." (2012).  Disponivel em <http://repositorio.unb.br/bitstream/10482/10098/1/2011_ZoraYonaraTorresCosta.pdf[lhigaçon einatiba]>  Acesso em 26 abr. 2016

DEMARCHI, Cristiane. Safo, Conteúdo Adulto: homoerotismo feminino/voyeurismo masculino. In:____. Outros Tempos. Campinas (SP). Universidade Estadual de Campinas, 2010, p.135-153. Disponível em: <http://www.outrostempos.uema.br/OJS/index.php/outros_tempos_uema/article/view/124/99 Arquibado an 2016-08-15 ne l Wayback Machine.> Acesso em: 6 de junho de 2016.

DOS SANTOS, Rubens. Safo de Lesbos. Ensaios de Literatura e Filologia 1 (1978): 55-70. Disponível em: <http://www.periodicos.letras.ufmg.br/index.php/literatura_filologia/article/view/7085/6087>. Acesso em 6 jun. 2016.

FUNARI, Pedro Paulo Abreu. Antiguidade Clássica: a história e a cultura a partir dos documentos. São Paulo. UNICAMP, 1995. ISBN 8526806343

GOLDHILL, Simon. Amor, Sexo & Tragédia: como gregos e romanos influenciam nossa vida até hoje. Trad. Cláudio Bardella – Rio de Janeiro: Jorge Zahar Ed., 2007. ISBN 9788571109711

GREENE, Ellen (ed.), Re-reading Sappho: contemporary approaches. Berkeley: University of California Press, 1996. ISBN 9780520206014

LEITE, Letticia B. R.. Antiguidade Clássica, Safo de Lesbos e Lesbianismo: historiografia e memória. In: 58. Reunião Anual da SBPC, 2006, Florianópolis, SC. Anais da 58. Reunião Anual da SBPC, 2006. Disponível em: <http://www.anpuhsp.org.br/sp/downloads/CD%20XVIII/pdf/PAINEL%20PDF/Lett%EDcia%20Batista%20Rodrigues%20Leite.pdf[lhigaçon einatiba]>. Acesso em 6 de junho de 2016.

RAGUSA, Giuliana. Imagens de Afrodite: variações sobre a deusa mélica grega arcaica. São Paulo. Universidade de São Paulo, 2008. Disponivel em : <http://www.teses.usp.br/teses/disponiveis/8/8143/tde-21012009-162241/pt-br.php> Acesso em 26 mai. 2016.

RIBEIRO JR., W.A. Safo. Portal Graecia Antiqua, São Carlos. Disponível em <www.greciantiga.org/arquivo.asp?num=0201>. Acesso em: 26 abr. 2016.

Sapho. The poetry of Sappho; translated by Jim Powell. Published by Oxford University Press, Inc. 2007. ISBN 0195326725

Sappho of Lesbos.Disponível em: <http://www.teses.usp.br/teses/disponiveis/8/8143/tde-21012009-162241/>.Acesso[lhigaçon einatiba] em 06 de jun. 2016

SILVA, Fabio Mario. VILELA, Ana Luísa. Homo(lesbo)erotismo e literatura, no Ocidente e em Portugal: Safo e Judith Teixeira. Porto Alegre, v. 4, n. 1, jan./jun. 2011. Disponível em:<https://dspace.uevora.pt/rdpc/bitstream/10174/3526/1/Safo%20e%20Judith%20Teixeira.pdf[lhigaçon einatiba]>Acesso em: 26 abr. 2016.

ULLMANN, Reinholdo Aloysio. Amor e sexo na Grécia Antiga. EDIPUCRS, 2005. Disponível em: <https://books.google.com.br/books?hl=pt-BR&lr=&id=WJ9jM-dtusoC&oi=fnd&pg=PA9&dq=sexualidade+grecia&ots=Wt24sszacq&sig=fvzYVuc3D25oyYNRSn4JltLiiEc#v=onepage&q=consenso&f=false>. Acesso em: 6 de jun. de 2016. ISBN 9788574305400

Ligaçon sterna eiditar