Roald Angelbregt Grabning Amundsen (16 de Júlio de 187218 de Júnio de 1928) fui un splorador noruegués de las regiones polares. El lhiderou la purmeira spediçon antártica a atingir l Pólo Sul an 1911-1912.

Roald Amundsen

Amundsen naciu nua família de propiatários de nabio i capitanes. Anspirado pula pioneira trabessia de la Groenlándia feita por Fridtjof Nansen an 1888 el se decediu por ua bida de sploraçon de l çcoincido.

Purmeiras spediçones eiditar

El juntou-se la Spediçon Antártica Belga (1897-1899) cumo segundo eimediato. Lhiderada por Adrien de Gerlache, sou nabio l Bélgica fui l purmeiro a passar l ambierno na Antártida. Tamien staba a bordo l médico amaricano, Frederick La. Cok. Cok probablemente salbou la tripulaçon de l scorbuto fazendo-los comer chicha fresca de pinguines i focas, ua amportante liçon para las feturas spediçones de Amundsen.

An 1903 Amundsen comanda la purmeira spediçon a atrabessar la passaige Noroeste antre l Atlántico i Ouceano Pacífico, cun seis outros ne l nabio Gjøla. Eilhes biajórun bie baía de Baffin, Lancaster i streito Pel, i James Ross i streito Rae, passórun dous ambiernos splorando por tierra i carambelo l lhocal hoije chamado Gjoa Haben, Nunabut, Canadá. Durante este tiempo Amundsen studou l pobo lhocal Netsilik la fin de daprender técnicas de subrebibéncia ne l Ártico i lhougo adotou sues bestimientas. Deilhes tamien daprendiu a usar perros de trenó. Cuntinando pa l sul de la ilha Bitoria, l nabio afastou-se de l arquipélago Ártico an 17 de Agosto de 1905, mas tubo que parar ne l decurso de l ambierno antes de ir para Nome na cuosta de l Pacífico de l Alasca. 800 km lhoinge, Eagle City (Alasca), habie ua staçon de telégrafo; Amundsen biajou para alhá (i boltou) por tierra para ambiar ua mensaige (a cobrar) de sucesso an 5 de Dezembre de 1905. Nome fui alcançada an 1906. Debido a la perfundidade de la auga nun ultrapassar 1 metro, grandes nabios nunca podírun usar esta rota.

L Pólo Sul eiditar

 
Fram.

Depuis de la passaige Noroeste, Amundsen fizo planos para atingir l Pólo Norte. Cula ambora an 1909 que purmeiro Cok i depuis Robert Peary alegában tenéren chegado al pólo, el mudou sous planos. Usando l nabio de Fridtjof Nansen, l Fran' ', partiu para la Antártica an 1910. Sou grupo ambernou na banquisa Ross ne l lhocal coincido cumo la baía de las Baleias. Amundsen chamou la base de Framhein, lhiteralmente, Casa de Fran. Staba 96 km más próssimo de l Pólo de l que l streito de McMurdo adonde la spediçon ribal británica lhiderada por Robert Falcon Scott stablecera-se. Mas Scott possuía ua rota, çcubierta por Ernest Shackleton, atrabeç de la geleira Beardmore an direçon al praino Antártico. Amundsen tubo que percurar sou própio camino atrabeç de l montes Trasantárticos.


Amundsen ampeçou sou ataque al pólo an 20 de Outubre de 1911, i, juntamente cun Olab Bjaaland, Heilmer Hanssen, Esberre Hassel, i Oscar Wisting, chegou al pólo an 14 de Dezembre de 1911, 35 dies antes de Scott. Scott tubo la anfelicidade de ancuntrar la tenda de Amundsen i sue carta na chegada. La stensa spriéncia de Amundsen, la perparaçon, i l uso de ls melhores perros de trenó çponibles fazírun la defrença ne l final. An cuntraste als anfortúnios de la spediçon de Scott, Amundsen tubo ua biaige sin deficuldades i monótona.

Cumo nanhue de las spediçones lhebou l bolumoso eiquipamiento de telégrafo sin filo, que serie la sola forma de quemunicaçon direta cul pólo, l sucesso de Amundsen nun fui publicamente anunciado até 7 de Márcio de 1912. Amundsen narrou detalhadamente sue jornada ne l lhibro L Pólo Sul (1912).

Bida Posterior eiditar

 
Roald Amundsen (purmeiro a la squierda)junto al Brig. Gen. William Mitchell

An 1918 Amundsen ampeçou ua spediçon cun un nuobo nabio (l Maud) para splorar la passaige Nordeste. Esta nun atingiu sues metas i fui cunsidrada un fracasso. An 1925 cun Lincolm Ellsworth i quatro outros el bou até 87° 44' norte an dous abiones. Esta era la lhatitude más al norte nunca atengida por un abion até anton. Ne l anho seguinte Amundsen, Eillsworth i l angenheiro eitaliano Umberto Nobile fazírun la purmeira trabessia de l Ártico ne l derigible Norge porjetado por Nobile. Eilhes partiran de Spitzbergem, an 11 de Maio de 1926 i pousórun ne l Alasca dous dies depuis.

Amundsen morriu an 1928 nua chimpa de abion ne l Ouceano Ártico anquanto percuraba pul splorador eitaliano Umberto Nobile, cujo derigible Italia habie sumido. L abion de Amundsen nunca fui ancuntrado.

Curjidades eiditar