L riu Nilo ye un grande riu de l nordeste de l cuntinente africano que nace la sul de la linha de l Eiquador i zagua ne l Mar Mediterráneo.

La sue bacie hidrográfica acupa ua ária de Modelo:Formatnun:3349000 kn² abrangendo l Uganda, Tanzánia, Ruanda, Quénia, República Democrática de l Cungo, Burundi, Sudan, Etiópia i Eigito. A partir de la sue fuonte más remota, ne l Burundi, l Nilo apersenta un cumprimento de Modelo:Formatnun:6627.15 kn.

Ye formado pula cunfluéncia de trés outros rius, l Nilo Branco (Bahr-el-Abiad), l Nilo Azul (Bahr-el-Azrak) i l riu Atbara. L Nilo Azul (Bahr-el-Azrak) nace ne l Lago Tana (Etiópia), cunfluindo cul Nilo Branco an Cartun, capital de l Sudan.

Muitos geógrafos deixórun de l cunsiderar cumo l maior riu de l mundo, perdendo l puosto para l riu Amazonas, cun cerca de 6.992,06 kn de stenson.

Etimologie eiditar

Para alguns outores la palabra Nilo puode star relacionada cula raiç semítica "nahal", que quier dezir bal. An léngua árabe i heibraico, dues lhénguas semíticas, riu diç-se nahrun i nehar respetibamente. Assi i todo, dues outras lhénguas semíticas, l amárico i l léngua ge'eç usan palabras pouco semelhantes la "nahal" para se referiren a un riu (felege i wonç).

Andependiente de las ancertezas, la palabra Nilo deriba de l latin Nilus que por sue beç deriba de l griego Neilos.

Ls antigos Eigípcios chamában al Nilo Aur ó Aire l que quier dezir "negro", nua aluson a a tierra negra trazida pul riu por altura de las chenas.

Tradicionalmente cunsidra-se que l riu Nilo nace ne l Lhago Bitória.

Bacia eiditar

Tradicionalmente cunsidra-se que l riu Nilo nace ne l Lago Bitória. Assi i todo, l própio Lhago Bitória ten cumo percipal tributário l riu Kagera, que ye por causa desso cunsiderado cumo fuonte más remota de l Nilo.

L riu Kagera nace ne l Burundi, la norte de l Lago Tanganica, na cunfluéncia de l riu Niabarongo i Rububu.

L Nilo Bitória eiditar

L Nilo propiamente dezido ampeça an Jinja (Uganda), na borda norte de l Lhago Bitória, correndo para norte atrabeç de las chimpas Ripon (que deixórun de eisistir zde la custruçon de la barraige de Owen Falls an 1954), passando pul Lhago Kioga i pul Lhago Alberto. L galho antre estes dous rius ye coincido cumo l Nilo Bitória.

L Nilo Alberto eiditar

A partir de l Lhago Alberto i até Númula, ne l Sudan, l Nilo recibe la zeignaçon de l Nilo Alberto.

L Al-Jabal eiditar

An Númula i até se ancontrar cul riu Sobat (un pouco arriba de Malakal) l Nilo ye coincido cumo l Bahr al-Jabal, l Riu Montanhoso. Torna-se anton más sinuoso, recebindo junto al Lhago Ne l l riu Al-Ghazal (Gazela) cumo afluente. Mas, antes desso, l Nilo passou por antre un pántano, l Sudd.

L Nilo Branco i l Nilo Azul eiditar

Antre Malakal i Cartun, l Nilo ye coincido cumo l Nilo Branco. An Cartun l Nilo Branco recibe las augas de l Nilo Azul, ouriundo de l altos prainos de la Etiópia.

A 322 quilómetros la norte de Cartun, l Nilo recibe l sou redadeiro grande afluente, l riu Atbara, ouriundo eigualmente de l praino abissínio. L riu abança anton puls penhascos de la region de la Núbia até chegar la Assuon ne l Eigito. A partir de Assuon l bal alarga até se atingir l Delta, que se ampeça un pouco la norte de la cidade de l Cairo.

Delta de l Nilo eiditar

L Delta de l Nilo ye ua region plana cun un forma triangular, apersentando 160 kn de cumprimento i 250 kn de anchura. Ne l Delta l Nilo bifurca-se an dous canhales que lheban las sues augas para l Mediterráneo: la oeste, l canhal de Roseta, i, la lheste, l de Damieta.

Cachones de l Nilo eiditar

L Nilo ten bárias cachones, mas na Antiguidade çtinguian-se seis cachones clássicas de l Nilo que stában situadas antre Assuon i Cartun.

La purmeira cachon chimpa an Assuon, custituindo hoije an die la sola cachon de l Nilo an território eigípcio. Esta cachon era na Antiguidade la frunteira sul de l Antigo Eigito, pus a partir deilhi ampeçaba la Núbia.

La segunda cachon, acerca de Uadi Halfa, ancontra-se hoije submersa. L faraó Senuseret III ourdenou la custruçon nas sues redondezas de las fortalezas de Semna i Kumma.

Barraiges de l Nilo eiditar

Al lhongo de l curso de l Nilo eisisten alguas barraiges, sendo ua de las más amportantes la Grande Barraige de Assuon.

Antre 1899 i 1902 custruiu-se, cun recurso la capitales angleses, la purmeira barraige de Assuon, que fui alargada an 1911 i 1934.

Antre 1959 i 1970 custruiu-se la Barraige de Assuana, a cerca de uito quilómetros de la purmeira barraige, grácias al apoio fornecido pula Ounion Sobiética.

Studo i sploraçon de l Nilo eiditar

 
Borda squierda (oucidental) de l riu Nilo, antre Edfu i Kon Ombo

Julga-se que ls Antigos Eigípcios conhecian l Nilo até al punto de cunfluéncia de l Nilo Branco cul Nilo Azul, an Cartun. Ambora nun téngan splorado l Nilo Branco, acradita-se que conhecerian l Nilo Azul até a la sue nacente ne l Lago Tana.

An meados de l seclo V a.C., l storiador griego Heiródoto rializou ua biaige al Eigito, tenendo percorrido l riu até Assuon, la frunteira tradecional de l Antigo Eigito.

Ne l seclo II a.C. Eratóstenes zenhou un mapa que mostraba de forma bastante percisa l percurso de l Nilo até Cartun, ne l qual tamien se mostrában dous afluentes, l Atbara i l Nilo Azul. Eratóstenes fui l purmeiro a postular que la nacente de l Nilo starie an lhagos eiquatoriales.

An 25 a.C. l geógrafo Strabon i Aelius Gallus (gobernador de l Eigito romano) splorórun l Eigito até Assuon. Strabon çcrebiu tamien l riu ne l Lhibro 17 de la sue Geografie, aludindo a las teories de Eratóstenes.

An 66 d.C., na época de l amperador Nero, l eisército romano tentou ancontrar la nacente de l riu. Mas, i segundo Séneca, l pántano Sudd, ampediu l eisército de abançar. Inda ne l seclo I un mercador griego chamado Diógenes relatou al geógrafo Marino de Tiro que durante ua biaige pula cuosta ouriental africana decidiu penetrar pul cuntinente, tenendo al fin de binte i cinco dies chegado junto la dous grandes lhagos i a ua cadeia de montanhas cubiertas de niebe de adonde l Nilo nacerie. Ne l seclo II Ptolomiu outilizou esta anformaçon para fazer un mapa adonde se mostraba l Nilo Vranco a nacer disses lagos, que recebien las sues augas de las Montanhas de la Lhuna (Lhunae Montes). Ye probable que estas montanhas séian ls montes Rubenzori, situados antre l Uganda i l Zaire.

Ne l seclo XII, Muhammad Al-Idrisi atribui cumo nacente de l riu Nilo i de l riu Níger un lhago. Ne l seclo XVI conhece-se ua spediçon árabe que percurou atingir las nacentes de l Nilo pul Sahara i Sudan.

An 1618 l jesuíta Cermeinho Pais (ó Pedro Páeç) fui l purmeiro ouropeu a lhocalizar las nacentes de l Nilo Azul ne l Lago Tana, tenendo falecido na Etiópia bítima de malária. An 1770 l scocés James Bruce rializou ua biaige de sploraçon de l Nilo Azul ne l Lhago Tana, quedando cula fama de çcubridor de la sue nacente, ambora cumo sposto l jesuíta eilhi chegou purmeiro.

 
Cales de la cidade de Kon Ombo, na borda dreita de l riu Nilo

A partir de l anho de 1821 l bice-rei de l Eigito Mehmet Eilhi i ls sous filhos serien respunsables por bárias biaiges de sploraçon de l Nilo.

An Dezembre de 1856, Richard Francis Burton cumbidou John Hanning Speke para partecipar nua spediçon als grandes lhagos de la África Ouriental. An resultado de la spediçon Burton i Speke tornórun-se ls purmeiros ouropeus a chegar al Lago Tanganica an Febreiro de 1858. Na biaige de regresso Speke biajou an sentido norte i çcubriu l Lago Bitória (que recebiu este nome an honra de la rainha Bitória) i que cunsiderou cumo nacente de l Nilo.

An 1860, sob ls auspícios de la Royal Geographical Society, Speke rializa ua nuoba spediçon a la region acumpanhado por James Grant, de la qual resultarie la çcubierta de l riu Kagera i de l lhocal de salida de l Nilo a partir de l Lhago Bitória (las Chimpas de Ripon, 1862).

Refréncia eiditar