Riu Douro

Cordenadas: 41º 08' N 08º 40' O

Douro
{{{legenda}}} Percurso de l Riu Douro
Cumprimiento	850 km
Nacente	Serra de Urbion (Spanha)
Altitude de la nacente	2080 m
Débito médio	710 m³/s
Foç	Ouceano Atlántico (Porto, Bila Nuoba de Gaia)
Ária de la bacie	97.603 km²
Paíç/Países	Spanha Pertual

Douro

L riu Douro (Duero, an castelhano) ye un riu que nace an Spanha na porbíncia de Sória, ne ls picos de la Serra de Urbion (Sierra de Urbión), a 2.080 metros d'altitude i atrabessa l norte de Pertual. La foç de l Douro ye junto a las cidades de l Porto i Bila Nuoba de Gaia. Ten 927 Km de cumprimiento. Este ye l segundo riu mais stenso de la Península Eibérica.

Hai dues bersones pa l'ourige de l sou nome. Ua deilhas diç que, nas ribanceiras scarpadas, un riu banhaba bordas secas i inóspitas. Nel rolában, noutros tiempos, brilhantes chinas que se çcubriu séren d'ouro. Dende l nome dado l'este riu: Douro (de + ouro). Yá outra berson diç que l nome de l riu deriba de l lhatin durius, ó seia, 'duro', atestando bien la dureza de ls sous cuntornos tertuosos, i de las paisaiges qu'atrabessa, nomeadamente las altas scarpas de las Arribas de l Douro, ne l trecho Anternacional de l riu, antre Miranda de l Douro i Barca d'Alba (Figueira de Castielho Rodrigo). La deribaçon por bie popular de l sou nome sugere romanticamente ua lhigaçon la "Riu de Ouro (D'ouro)", mas tal nun ten aderéncia stórica.

La UNESCO zeignou an 14 de Dezembre de 2001 la region binhateira de l Alto Douro (45°68' N, 5°93' W) na lhista de ls lhocales que son Património de la Houmanidade, na catadorie de paisaige cultural.

La bacie heidrográfica de l Douro ten ua superfice d'aprossimadamente 18.643 Km² an território pertués l que corresponde a cerca de 19,1% de la sue ária total que ye de 97.603 Km².

Nace na Spanha, ne ls picos de la serra de Urbión, (Sória), a 2080 metros d'altitude i ten la sue foç na cuosta atlántica, na cidade de l Porto. L sou curso ten l cumprimiento total de 850 Km. Zambuolbe-se al lhongo de 112 Km de frunteira pertuesa i spanhola i de seguida 213 Km an território nacional. La sue altitude média ye de 700 metros. Ne l ampeço de l sou curso ye un riu ancho i pouco caudaloso. De Çamora a la sue foç, corre antre fraguedos an canais perfundos. L fuorte declibe de l riu, las rebuoltas apertadas, las peinhas salientes, ls caudales biolentos, las múltiplas eirregularidades, ls rápidos i ls einúmaros "saltos" ó "puntos" tornában este riu andomable.

Aprobeitando l eilebado znible, subretodo na zona de l Douro Anternacional, adonde l znible médio ye de 3m/Km, a partir de 1961, fui lhebado a cabo l'aprobeitamiento heidroelétrico de l Douro. Cula custruçon de las barraiges, criórun-se grandes albufeiras d'augas tranquilas, que benírun ancentibar la nabegaçon turística i recreatiba, assi cumo la pesca çportiba. Scluindo-se ls períodos de grandes chenas, puode dezir-se que l riu quedou domado defenitibamente.

Ne l troço nacional de l Douro, l'anstalaçon d'eiclusas an paralelo culas barraiges heidroelétricas premetiu la criaçon dun canal de nabegaçon flubio-marítima.

Ne l sou curso, antre Bempuosta i Picuote, puode ser bisto, nas sues augas spelhadas, todo l que rodeia este ambiente: las nubres, l sol, (que queima ls uolhos, refletido na auga), ls montes, las fragas, las abes (parros, garças, águilas, cuorbos, gaibotas). Nas fragas mais altas puoden ser bistas abes de rapina, guardando ls sous nius.

Por outro lhado, ne l riu, speces andígenas, cumo l scalo, la anguia i la truta, ténen sido dezimadas ó pula pesca a la rede çcuntrolada i/ó pula modeficaçon de las cundiçones ambientales (parte de l'anho stan acerca de l lhemite de rejisténcia d'alguas speces). Passado la custruçon de la barraige, fui feita l'antroduçon de la carpa que, podendo atengir arriba de ls 20 kg, ten la propiadade de se alimentar de todo, fazendo la lhimpeza de las barraiges mesmo an cundiçones precárias d'ouxigenaçon de las augas. Mais recentemente, aparecírun l achigana, la perca, l lhúcio (peixes carníboros) i l lhagostin-burmeilho, (todos eilhes oureginairos d'outros países). Puode inda ancontrar-se, cun abundáncia, la boga i l barbo i até mexilhon (eidéntico al de l mar).

Mas, passar pula fragas gigantes, tingidas de bárias tonalidades, pula separaçon de cachos de peinha, causadas por dilataçones i cuntraçones bruscas, motibadas pul clima, ye smagador.

Biajando até junto de l Douro, que serpenteia antre las arribas, puode ber-se adonde bíben i/ó nedifican cuorbos, alcaforros, águilas, palombos brabos, andorinas, etc., i nas lhadeiras de l mesmo, la perdiç, la rola, l storninho, l mielro, l papa figo, etc.

Drento de las matas de zimbros, xaras, carbalhos, subreiros i pinheiros i outras bariadades de begetaçon de las arribas de l Douro, puoden inda ancontrar-se speces cinegéticas, que son ua de las maiores riquezas naturales de la region: l corso, l cochino muntés, l coneilho, la lhiebre, l lhobo, la raposa, l teixugo, la gineta, etc.

L Riu Douro fui, i ye, ua fuonte de riqueza pa la region i pa l'aldé. Antigamente, fazie mober las azenhas que se spalhában nas sues bordas, cumo las azenhas de l Sr. António Luís, de ls Fróis, de ls Melgos i de ls Bielhos, premetie la pesca, eirrigaba campos ó anchie ls poços de las melhores huortas de Bempuosta, eisistentes acerca deilhes, adonde se cultibában las arbles de fruita, base de sustento de las populaçones. Mais tarde, cul aprobeitamiento heidroelétrico, Bempuosta passa a cuntrebuir pa la riqueza nacional, çtribuindo einergie eilétrica al paíç. Perporcionou tamien maior abundáncia de peixe, atrabeç de las albufeiras, criando alguns postos de trabalho cula pesca porfessional, a que se dedicórun alguas famílias.