Reloijo de sol

Un reloijo de sol mede la passaige de l tiempo pula ouserbaçon de la posiçon de l Sol. Ls tipos mais quemuns, cumo ls coincidos "reloijos de sol de jardin", son formados por ua superfice praina que sirbe cumo amostrador, adonde stan marcadas linhas qu'andícan las horas, i por un pino ó placa, cuja selombra porjetada subre l mostrador funciona cumo un punteiro d'horas nun reloijo quemun. La medida que la posiçon de l sol baria, la selombra çloca-se pula superfice de l amostrador, passando pulas linhas qu'andícan las horas. Tamien eisísten reloijos de sol mais cumplexos, cun mostradores anclinados i/ó curbos. Ls reloijos de sol normalmente amóstran la hora solar aparente, mas, cun pequeinhas altaraçones, tamien puoden andicar la hora padron, que ye l'hora ne l fuso horairo an que l reloijo stá giograficamente lhocalizado.

Reloijo de sol an Natal/RN (Brasil).

Reloijo solar na Oufecina Brennand (Recife, Pernambuco. Arq. Fernando Almeida)

L reloijo de sol

Zde remotos tiempos l'home, al ouserbar l Sol, percebiu qu'este probocaba la selombra de ls oubjetos. Al fazer estas ouserbaçones notou qu'al lhargo de l die l tamanho destas selombras bariában. L'home primitibo, purmeiramente, usou sue própia selombra para stimar las horas (selombras mobentes). Lhougo depuis biu que podie, atrabeç dua bareta fincada ne l suolo na posiçon bertical, fazer estas mesmas stimatibas. Staba criado l pai de todos ls reloijos de Sol, l famoso Gnómon. Al amanhecer la selombra stará bien cumprida, al meidie stará ne l sou tamanho mínemo i a la tardica buolta a sticar-se outra beç.

Outelidade ne ls dies atuales

Motibos para custruir un reloijo de sol ne ls dies atuales:

• Cumo oubjeto de decoraçon i curjidade, an jardins, parques i praças, por eisemplo.
• Cun finalidade eiducacional, gerando antresse por astronomie antre moços i adultos, an scuolas, museus i outros lhocales públicos.
• Para efetibamente cunsultar las horas, an locales sternos adonde normalmente las pessonas nun stan outelizando reloijos de pulso, cumo na praia, an campos de çporto i an pecinas, por eisemplo.

Custruçon dun reloijo de sol

Reloijo de sol de parede an Saint Rémy de Provence (Fráncia)

Reloijo de sol an Bütgenbach, Bélgica. (Precison = ±30 Segundos) (Google Earth)

L percípio fundamental pa la custruçon dun reloijo de sol ye l de que l punteiro (gnómon) qu'eirá porjetar la selombra subre l amostrador debe ser puosto de forma a quedar paralelo al eixe de rotaçon de la Tierra.

Un roteiro resumido pa la custruçon dun reloijo de sol cun mostrador hourizontal ye apersentado a seguir:

Anformaçones neçairas

• Ancuntrar la direçon de l norte magnético outelizando un de ls seguintes métodos:

• Cun ua bússola i coincendo la declinaçon magnética de l lhocal.
• Detreminaçon prática, outelizando un pino bertical fixado ne l centro de circunferéncias cuncéntricas.

• Lhatitude de l local (puode ser lida nun mapa ó nesta anciclopédia, ne l'artigo de sue cidade)."

Material

• Amostrador. Puode ser ua placa praina de piedra, cimiento ó outro material rígido, normalmente ne l formato dun circlo ó retanglo.
• Pino ó placa para serbir cumo punteiro (gnómon). Ne l causo dua placa, debe ser cortado un trianglo retanglo cun un de ls anglos agudos de medida eigual a la lhatitude de l local. L cumprimiento de l pino ó de la heipotenusa de l trianglo debe ser un cachico menor ó eigual al raio de l amostrador.

Custruçon

• Fixaçon de l pino ó placa ne l amostrador, cun ourientaçon ne l'eixe norte-sul i anclinaçon relatiba al praino horizontal eigual a latitude de l local. Sendo assi, ua de las stremidades de l punteiro stará fixada ne l amostrador i l'outra queda colgada, apuntando pa l pólo celhestre de l heimisfério an que se stá (ó seia, pólo sul celhestre para lhocales ne l'heimisfério sul i pólo norte celhestre para lhocales ne l'heimisfério norte).
• Marcar las linhas de las horas outelizando un de ls seguintes procedimientos:

• Na prática, nun die ansolarado, cun ajuda dun reloijo cumbencional.
• Outelizando l zeinho gerado por un porgrama de cumputador (ber Lhigaçones sternas). Esse método ten la bantaige de premetir que las linhas de ls eiquinócios i solstícios séian ancluídas ne l amostrador.

Eiquaçon de l tiempo

La hora lida nun reloijo de sol puode star adiantada an até 16min i 33s (~31 de Outubre) ó atrasada an até 14min i 6s (~11 de febreiro).

Ber artigo percipal: Eiquaçon de l tiempo

Debido a l'anclinaçon de l eixe de rotaçon i al formato elítico de la órbita de la Tierra, nun eisiste nanhue ourientaçon fixa pa l gnómon, relatiba a la superfice terrestre, que mantenga ua relaçon giométrica custante cul Sol durante l'anho anteiro (la melhor ourientaçon possible ye l paralelismo cul eixe de rotaçon de la Tierra). Por esso, ye ampossible custruir un reloijo de sol rígedo cun mostrador simples que amostre l'hora cierta l'anho anteiro.

Ls zbios antre l'hora amostrada por un reloijo de sol i l'hora cierta puoden ser calculados teoriocamente. La fórmula matemática que relaciona esses zbios culs dies de l'anho ye chamada "Eiquaçon de l tiempo". Cumo qualquiera outra funçon matemática bidimensional, la "Eiquaçon de l tiempo" puode ser repersentada graficamente, facelitando l sou uso. Ye recomendable sue apersentaçon an algun local próssimo al reloijo de sol, para que la lehitura de l'hora puoda ser corregida por quien l cunsulte.

Correçon de longitude

Cara dun reloijo de sol mostrando las rebuoltas analemáticas, esto ye las linhas andicando, para cada época de l'anho, la defrença antre l tiempo solar aparente i l tiempo cebil.

Un reloijo solar custruído an funçon dua lhocalidade specífica amostrará la hora solar aparente daquel eisato punto, cumpartida sclusibamente por lhugares co-meridionales, ó seia, por lhugares alinhados nun mesmo meridiano. Este ye l tipo d'hora amostrado na maior parte de ls reloijos solares, i, até pouco mais dun seclo atrás, ten sido ampregue cumo l tipo de tiempo padron na bida de l die a die.

Essa bariaçon de la 'duraçon de las horas' al lhargo de l'anho, antretanto, fui tolerada até l'apogeu de ls sistemas de trasporte i telquemunicaçones, an meados de 1850. A partir d'anton, fui necessairo stablecer ua hora custante i ouniforme, para alhá dun sistema cronológico genérico que podisse abranger un númaro maior de localidades çtantes antre si que cumpartíssen dua mesma hora local. Este ye un brebe resumo de l'ourige de ls fusos hourairos.

Tomemos cumo eisemplo dous reloijos solares eidénticos, un anstalado an Recife i outro an Brasília. Ambora estas cidades cumpártan ua mesma hora lhocal, l'hora solar de Recife stará cerca de 40 minutos delantre de la de Brasília. Tal defréncia puode ser até tolerable se cunsidrando relaçones comerciales ligadas a trasportes terrestres, mas ne l causo de la China esta defrença antre cidades puode chegar até a 4 horas.

Un fator que puode benir a ser amplementado a la eiquaçon de l tiempo (a depender de l percípio de cumposiçon de l reloijo solar) para cumpatiblizar las horas cumbencionales a las horas solares ye, antoce, la correçon de longitude. Sou balor ye sacado pula simples defrença antre la lhungitude de l punto de l reloijo, i la lhungitude de l meridiano de refréncia. A Lheste deste meridiano, l reloijo solar stará 'adiantado', anquanto la Oeste stará 'atrasado'.

Lhigaçones sternas

Reloijo de Sol na Savassi, Belo Hourizonte.

• Pertual http://www.numaboa.com.br/relogios/sol Arquibado an 2009-03-28 ne l Wayback Machine. Manual cumpleto an pertués.

• (an anglés)Programa ZW2000

Calcula i zeinha mostradores para reloijos de sol an qualquiera lhocalizaçon geográfica i cun amostradores apuntados an qualquiera direçon (azimute i anglo de anclinaçon bertical bariables).

• (an anglés)Magnetic Declination Calculator

Páigina del National Geophysical Data Center que premite calcular la declinaçon magnética de qualquiera sítio nua data scolhida.