Relaçones eicológicas

Nas quemunidades bióticas drento dun eicossistema ancóntran-se bárias formas de anteraçones antre ls seres bibos que las fórman, chamadas relaçones eicológicas ó anteraçones biológicas. Essas relaçones defrencian-se puls tipos de dependéncia que ls ourganismos bibos manténen antre si. Alguas dessas anteraçones caratelízan-se pul benefício mútuo de dambos ls seres bibos, ó de solo un deilhes, sin l perjuízo de l outro. Essas relaçones son chamadas harmónicas ó positibas.

Outras formas de anteraçones son caratelizadas pul perjuízo dun de ls sous partecipantes an benefício de l outro. Esses tipos de relaçones recíben l nome de zarmónicas ó negatibas.

Tanto las relaçones harmónicas cumo las zarmónicas puoden acuntecer antre andebíduos de la mesma spece i andebíduos de speces defrentes. Quando las anteraçones acuntécen antre ourganismos de la mesma spece, son chamadas relaçones antra-specíficas ó houmotípicas. Quando las relaçones acuntécen antre ourganismos de speces defrentes, recíben l nome de anterspecíficas ó heiterotípicas.

Relaçones antra-specíficas harmónicas

Sociadades

Las sociadades son associaçones antre andebíduos de la mesma spece, ourganizados dun modo coperatibo i nun lhigados anatomicamente. Ls andebíduos cumponentes dua sociadade, chamados sociales, manténen-se ounidos grácias als stímulos recíprocos. San eisemplos de sociadades las abeilhas, alguas bespas las térmitas i las formigas.

Na sociadade ls andebíduos reúnen-se an grandes grupos ne ls quales eisiste un grau de hierarquia i debison de l trabalho, l que oumenta la eificiéncia de l cunjunto an termos de subrebibéncia de la spece.

Quelónias

Ua quelónia ye l agrupamiento de andebíduos de la mesma spece que rebelan un grau de anterdependéncia i se mostran lhigados uns als outros, sendo ampossible la bida quando eisolados de l cunjunto, podendo ó nun acuntecer debison de l trabalho.

San relaçones antra-specíficas harmónicas, an que ls andebíduos ancóntran-se associados i ounidos por un sustrato quemun. Hai pequeinho grau de lhibardade i perfunda anterdependéncia fisiológica. EX: Las batérias, que se anstalan nun Ourganismo. Sin essa associaçon, muitas batérias nun subrebibirian.

Quando las quelónias son custituídas por Ourganismos que apersentan la mesma forma, nun acuntece debison de trabalho. Todos ls andebíduos son eiguales i eisecutan todas las funçones bitales. Essas quelónias son chamadas eisomorfas. Cumo eisemplo, puoden ser citadas las quelónias de corales (celenterados), de crustáceos de l género Balanus (las cracas), de ciertos protozoários, batérias, antre outros.

Quando las quelónias son formadas por andebíduos cun formas i funçones çtintas, acuntece ua debison de trabalho. Essas quelónias son chamadas heiteromorfas. Un bun eisemplo ye l celenterado de la spece Physalia physalis' ', popularmente coincida por “carabelas”. Eilhas fórman quelónias cun andebíduos specializados na porteçon i defesa (ls datilozóides), na reproduçon (ls gonozóides), na nataçon (ls netozóides), na flutuaçon (ls pneumozóides), i na alimentaçon (ls gastrozóides).

Relaçones Antra-specíficas Zarmónicas

Canibalismo

Canibalismo ye ua relaçon stabelecida por seres dua spece que cómen outros seres de sue própia spece. An situaçon de cumpleta falta de alimento, por eisemplo, ratos puoden comer ls sous própios filhos. Outro eisemplo ye l de la aranhon popularmente coincida cumo biúda-negra, que lhougo passado l acasalamiento, debora l macho. Tamien hai l causo de l lhouba-dius, an que la fémea debora la cabeça de l macho passado l acasalamiento, nun ritual canibalistico. Ls lhiones puoden matar filhos de l antigo lhíder para stimular l cio de las fémeas i poder criar sue própia çcendéncia.

Relaçones Anterspecíficas Harmónicas

Simbiose ó mutualismo

La simbiose ó mutualismo ye ua relaçon antre andebíduos de speces defrentes, adonde las dues speces ambolbidas son beneficiadas i la associaçon ye oubrigatória para la subrebibéncia de ambas. Un bun eisemplo desta relaçon questumaba ser la associaçon de uocas i fungos formando ls patrielhaes, mas studos recentes bénen classeficando esse tipo de relaçon cumo un parasitismo cuntrolado, ua beç que fui eibidenciada ua strutura de l fungo chamada aprensório, que ten la funçon de agarrar la uoca. Essa strutura ye quemun an parasitas.

Outro eisemplo ye la relaçon antre las térmitas i la triconifa. Las térmitas, al coméren la madeira, nun cunséguen digerir la celulose, mas an sou antestino bíben ls protozoários, capazes de digeri-la. Ls protozoários, al digeríren la celulose, premíten que las térmitas aprobeiten essa sustáncia cumo alimento. Dessa forma, las térmitas atuan cumo fuonte andireta de alimentos i cumo “residéncia” para ls protozoários.

Protocoperaçon

La protocoperaçon, ambora las dues speces ambolbidas séian beneficiadas, eilhas puoden bibir de modo andependiente, sin que esso las perjudique.

Un de l más coincidos eisemplos de protocoperaçon ye la associaçon antre la anémona-de l-mar i l paguro, un crustáceo semelhante al canguareijo, tamien coincido cumo bernardo-eiremita ó ermiton. L paguro ten l cuorpo dóndio i questuma acupar l anterior de conchas abandonadas de gastrópodes. Subre la concha, questuman anstalar-se ua ó más anémonas-de l-mar (atínias). Dessa ounion, surge l benefício mútuo: la anémona ten células urticantes, que afugentan ls predadors de l paguro, i este, al se çlocar, possiblita a la anémona ua melhor sploraçon de l spácio, an busca de quemido.

Outro eisemplo ye l de alguns animales que promóben la çperson de semientes de plantas, comendo ls sous fruitos i eibacuando sues semientes an lhocal lhoinge, i la açon de ansetos que percúran l nétar de las flores i ajúdan ambeluntariamente para la polinizaçon de las plantas.

Hai tamien la relaçon antre l anu i ls buis, adonde ua abe se alimenta de sanchas eisistentes na piel deilhes, lhibrando-los de andeseiables parasitas.

Un outro eisemplo tamien ye l páixaro-palito i l crocodilo: l crocodilo abre la sue boca i l páixaro-palito entra neilha, mas nun ye deborado porque se el fur deborado l crocodilo quedará cun ls dientes podres i nun poderá más comer. Al mesmo tiempo que l páixaro-palito ajuda l crocodilo lhimpando ls sous dientes, el alimenta-se cul resto de l quemido que hai drento de la boca i de ls dientes de l crocodilo, assi ls dous benefician d'algun modo.

Anquelinismo ó eipibiose

L anquelinismo ye un tipo de associaçon an que solo un de l partecipantes se beneficia, sin, inda assi, causar qualquier perjuízo al outro. Nesse causo, la spece beneficiada oubtén abrigo ó, inda, suporte ne l cuorpo de la spece spedeira, i ye chamada de anquelino. Un eisemplo típico ye la associaçon antre orquídeas i arbles. Bibendo ne l alto de las arbles, que le sírben de suporte, las orquídeas ancóntran cundiçones eideales de lhuminosidade para l sou zambolbimento, i la arble nun ye perjudicada. Outro eisemplo ye l de l fierasfer, un pequeinho peixe que bibe drento de l cuorpo de l pepino-de l-mar (Holoturia). Para alimentar-se, l fierasfer sal de l pepino de l mar i depuis bolta. Assi, l peixe ancontra porteçon ne l cuorpo de l pepino de l mar, l qual, por sue beç, nun recibe benefício nin sufre zbantaige.

Comensalismo

L comensalismo ye la associaçon antre andebíduos de speces defrentes na qual un deilhes aprobeita ls restos alimentares de l outro sin perjudicá-lo. L animal que aprobeita ls restos alimentares ye chamado comensal. Eisemplo de comensalismo mui citado ye l que acuntece antre la rémora i l tubaron. La rémora ó peixe-piloto ye un peixe ósseo que apersenta la nadadeira dorsal transformada an bentosa, cula qual se fixa al cuorpo de l tubaron. La rémora ye transportada pul tubaron, l que le proporciona segneficatiba eiquenomie de einergie, al passo que l tubaron nun ye prejudicado, ua beç que l peso de la rémora ye relatibamente ansegneficante. Diç-se que la rémora se alimenta de l restos alimentares de l tubaron.

Un outro eisemplo ye l de las hienas, que se aprobeitan de restos deixados pul lion.

Relaçones Antrespecíficas Zarmónicas

San relaçones antre speces defrentes, na qual hai un perjuizo para un de l lhados.

Amensalismo ó antibiose

L amensalismo ó antibiose cunsiste nua relaçon zarmónica an que andebíduos dua populaçon secretan sustáncias que einiben ó ampíden l zambolbimento de andebíduos de populaçones de outras speces.

Ye l causo bien coincido de l antibióticos, que, produzidos por fungos, ampeden la multeplicaçon de las batérias. Esses antibióticos son lhargamente outelizados pula medecina, ne l cumbate a las anfeçones baterianas. L más antigo antibiótico que se conhece ye la penicilina, sustáncia produzida pul fungo Penicilliun notatun, que fui çcubierta por acauso pul cientista Alexander Fleming an 1928, quando rializaba pesquisas cun batérias. El ouserbou que ls sporos de l fungo habien caído na perparaçon i stában ampedindo l zambolbimento de las batérias.

Outro causo de amensalismo ye coincido por maré burmeilha. An determinadas cundiçones ambientales, ciertas uocas marinas microscópicas, de l grupo de l dinoflagelados, produtores de sustáncias altamente tóxicas, apersentan antensa proliferaçon, formando einormes manchas burmeilhas ne l ouceano. Por essa rezon, la cuncentraçon dessas sustáncias tóxicas oumenta, probocando grande mortalidade de animales marinos.

Esta relaçon eisiste tamien quando galhos de grandes arbles caien matando las plantas menores ó quando animales písan plantas na beira de lhagos al ir heidratar-se.

Sinfilia ó sclabagismo

La sinfilia ye la anteraçon zarmónica na qual ua spece catura i faç uso de l trabalho, de las atebidades i até de l alimentos de outra spece. Un eisemplo ye la relaçon antre formigas i ls pulgones. Ls pulgones son parasitas de ciertos begetales, i se alimentan de la seiba eilaborada que retiran de l basos lhiberinos de las plantas. La seiba eilaborada ye rica an açucres i pobre an aminoácidos. Por absorbíren muito açucre, ls pulgones eilemínan l sou scesso pul culo. Esse açucre eileminado ye aprobeitado pulas formigas, que chégan a acariciar cun sues antenas l abdóme de l pulgones, fazendo-los eileminar más açucre. Las formigas transpórtan ls pulgones para ls sous formigueiros i ls pónen subre raízes delicadas, para que deilhas retíren la seiba eilaborada. Muitas bezes las formigas cuidan de la prole de l pulgones para que ne l feturo, scrabizando-los, oubtengan açucre. Quando se lhieba an cunsideraçon l fato de las formigas portegíren ls pulgones de las joaninas, la anteraçon ye harmónica, sendo un tipo de protocoperaçon.

Predatismo

Predatismo ó predaçon ye ua relaçon zarmónica an que un animal catura i mata un andebíduo de outra spece, para alimentar-se.

Todos ls carníboros son animales predadores. Ye l que acuntece cul lhion, l lhobo, l tigre, la onça, que cáçan benados, zebras i tantos outros animales.

L predador puode atacar i deborar tamien plantas, cumo acuntece cul gafanhoto, que, an bandos, debora debrebe toda ua plantaçon. Ne ls causos an que la spece predada ye begetal, questuma-se dar al predatismo l nome de heirbiborismo.

Ralos son ls causos an que l predador ye ua planta. Las plantas carníboras, inda assi, son eicelentes eisemplos, pus aprisionan i digíren percipalmente ansetos.

Alguas speces zambolbírun adataçones para se defendíren al predatismo:

Mimetismo ye ua forma de adataçon que muitas speces se tornan semelhantes la outras, desso oubtenendo alguas bantaiges. Eisemplo: la queluobra falsa-coral ye cunfundida cula coral-berdadeira, mui temida, i, grácias la esso, nun ye amportunada pula maiorie de las outras speces.

Camuflaige ye ua forma de adataçon morfológica pula qual ua spece percura cunfundir sues bítimas ó sous agressores rebelando quelor(es) i/ó forma(s) semelhante(s) la cousas de l ambiente. Eisemplo: l lhouba-la-dius, que ye un poderoso predador, se assemelha la fuolhas; l bicho-palo aparece-se la galhos, cunfundindo sous predadores.

Aposematismo trata-se de speces que amóstran quelores de abiso, quelores bibas i marcantes para afastar sous possibles predadores, que yá la reconhécen pul gusto zagradable ó puls benenos que ten. Eisemplo: muitas ranas apersentan quelores bibas que andican beneno ó gusto ruin.

Heirbiboria

Heirbiboria ye ua relaçon zarmónica antre un cunsumidor purmário i un produtor. Acuntece quando esse cunsumidor purmário, heirbíboro, alimenta-se de l produtor (Planta). Puode-se dar cumo eisemplo qualquier cunsumidor purmário que come la planta.

Parasitismo

Parasitismo ye ua relaçon zarmónica antre seres de speces defrentes, an que un deilhes, bibe ne l cuorpo de l outro, de l qual retira alimentos.

Ambora ls parasitas puodan causar la muorte de l spedeiros, de modo giral trazen-le solo perjuízos.

Quanto a la lhocalizaçon ne l cuorpo de l spedeiro, ls parasitas puoden ser classeficados an eitoparasitas (sternos) i andoparasitas (anternos).

Ls eisemplos más quemuns de eitoparasitas son ls piolhos, ls sanchas, l crabo de la piel, l bicho-de-pie i l bicho de la sarna, para alhá de outros. Cumo eisemplos de andoparasitas, hai l plasmódio i l tripanossomo, protozoários causadores, respetibamente, de la malária i de la malina de Chagas. Son eisemplos, tamien, ls bírus, causadores de bárias malinas, zde la gripe até la febre amarielha i la SIDA.

Relaçones antra-specíficas i anterspecíficas

Cumpetiçon

La cumpetiçon cumprende la anteraçon eicológica an que andebíduos de la mesma spece ó de speces defrentes çputan algo, cumo quemido, território, lhuminosidade, antre outros. Lhougo, la cumpetiçon puode ser antra-specífica ó anterspecífica. An dambos ls causos, esse tipo de anteraçon faborece un porcesso seletibo que acaba, giralmente, cula preserbaçon de las formas de bida más bien adatadas al meio ambiente, i cula stinçon (ó migraçon) de andebíduos cun baixo poder adatatibo. Assi, la cumpetiçon custitui un fator regulador de la densidade populacional, cuntrebuindo para eibitar la superpopulaçon de las speces.

La cumpetiçon antra-specífica: acuntece antre andebíduos de la mesma spece i ye un fator amportante ne l cuntrole de l tamanho dua populaçon. Nessa anteraçon dambos ls andebíduos son perjudicados durante la cumpetiçon, cada andebíduo reduç l recursos que l outro poderie outelizar, mesmo que un de ls andebíduos ganhe la cumpetiçon, serie más bantajoso se el nun percisar lhuitar pul recurso i eiconomizasse tiempo i einergie.

Lhigaçones sternas

(an pertués) Mutualismo, coperaçon ou ouportunismo?