Papiamento
Outros nomes:papiamentu
Falado an: Bonaire

Curaçau

Aruba
Total de falantes: 319.400[1]
Familha: Crioulos de base pertuesa
 Crioulos da Alta Guiné
  Papiamento
Regulaçon por: Não possui regulação oficial
Códigos de lhéngua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: pap
ISO 639-3: pap
Mapa andicando la lhocalizaçon de las Ilhas de Aruba, Bonaire i Curaçau.
Mapa andicando la lhocalizaçon de las Ilhas de Aruba, Bonaire i Curaçau.

La lhéngua crioula papiamiento ó papiamentu (Aruba: papiamiento; Curaçao/Bonaire: papiamentu) ye ua lhéngua crioula falada nas Caraíbas houlandesas. Ye la lhéngua mais falada nas ilhas ABC, cun statuto oufecial an Aruba i Curaçau. Papiamiento tamien ye ua lhéngua reconhecida ne ls uorgones públicos houlandeses de Bonaire, Santo Eustáquio i Saba.

L papiamiento ye lhargamente baseado ne l pertués i spanhol i ten ua anfluéncia cunsidrable probeniente de la lhéngua houlandesa. Debido a las semelhanças lhéxicas antre l pertués i l spanhol, ye defícel çtinguir l'ourige sata de cada palabra. Ambora eisistan defrentes teories subre las sues ouriges, atualmente la maiorie de ls lhenguístas acradita que l papiamiento ouriginou na cuosta de la África Oucidental, ua beç que ten grandes semelhanças al crioulo cabo-berdiano i al crioulo de la Guiné-Bissau.

L papiamiento ye ua lhéngua biba i atiba. Ye falada cotidianamente ne ls mais dibersos ambientes de cumbibéncia social, cumo nas casas, nas eigreijas, ne l parlamiento i nas scuolas, nas quales ls ninos son ansinadas an papiamiento.[sin fuontes?] Debido al caráter d'abrangéncia i praticidade, eimigrantes strangeiros prefíren daprender l papiamiento pa la quemunicaçon culs natibos. An Aruba, tornou-se ua lhéngua oufecial an maio de 2003. Assi, decumientos oufeciales, jornales i canhales de telebison son criados an papiamiento.[sin fuontes?]

Eitimologie eiditar

L nome procede de la palabra papiá, que senefica 'cumbersar', deribada ouriginalmente de la palabra pertuesa "papear". Ourigina-se eigualmente deste berbo coloquial l nome de l crioulo de base lhusófona de Malaca, l papiá kristáng. L berbo papiá inda eisiste ne l crioulo cabo-berdiano i senefica falar.

Stória eiditar

L papiamiento ouriginou-se de l pidgin pertués coincido cumo guene, por ser falado puls scrabos africanos (ouriginairos de las zonas de Guiné-Bissau/Cabo Berde i San Tomé/Golfo de la Guiné, antre outras) trazidos puls houlandeses pa l trabalho na lhaboura de canha-de-açúcar. Passado la retomada de Cabo Berde por Pertual i la reconquista de la Nuoba Houlanda puls pertueses, alguns judius sefarditas, pertueses de Cabo Berde i quaije todos ls de l Nordiste brasileiro fúrun pa las Antilhas Houlandesas lhiebando cunsigo la lhéngua pertuésa. La lhenguaige judaico-pertuesa eirie se misturar al guene de ls scrabos africanos, dando ourige a la purmeira forma de l papiamiento ne l seclo XVIII. Cula admenistraçon de l'ampério colonial houlandés nas ilhas, l'anfluéncia houlandesa lhegou muitas palabras de sou lhéngua al papiamiento. Ne l final de l seclo XIX, l'anfluéncia de l castelhano acunteciu cul cuntato culs países bezinos, specialmente la Benezuela. L papiamiento sofriu tamien anfluencia de la lhéngua anglesa puls missionairos que se stablecírun nas ilhas i mais tarde pula persença de turistas benidos de países anglófonos.[sin fuontes?] Yá eisisten jornales an papiamiento i dicionairos bilíngues. Alguns anteletuales pertueses antressan-se pula criaçon dua rede de pesquisadores de crioulística qu'enlace ls antressados nestas manifestaçones lhenguísticas mestiças, ancluindo l papiamiento.[sin fuontes?]

Laços lhenguísticos i stóricos culs crioulos pertueses de la Alta Guiné eiditar

Las pesquisas atuales subre las ouriges de l papiamiento anciden specificamente subre las relaçones lhenguísticas i stóricas antre l papiamiento i ls crioulos de base pertuesa de la Alta Guiné falados na ilha de Santiago, an Cabo Berde, na Guiné-Bissau i an Casamansa. Eilaborando subre las cumparaçones feitas por Martinus i Quint, Jacobs defende l'heipótese de que l papiamiento ye ua ramificaçon dua bariadade enicial de l crioulo de la Alta Guiné, trasferido de la Senegámbia para Curaçau na segunda metade de l seclo XVII, un período an que ls nerlandeses cuntrolórun l porto de Goreia, lhougo ambaixo de la punta de la península de Cabo Berde. An Curaçau, esta bariadade sofriu altaraçones anternas, assi cumo las altaraçones anduzidas por cuntato an todos ls nibles de la gramática (ambora particularmente ne l lhéxico) debido al cuntato cul spanhol i, an menor grau, cul houlandés, bien cumo cun ua bariadade de lhénguas cuás i bantas. Estas mudanças nun oustante, la strutura morfo-sintática de l papiamiento inda ye notabelmente próssima a la de ls crioulos de la Alta Guiné de Cabo Berde i de la Guiné-Bissau/Casamança.[sin fuontes?]

Fonologie eiditar

Bogales eiditar

L papiamento possi nuobe bogales: a ([a]), e ([e]), è ([ɛ]), i ([i]), o ([o]), ò ([ɔ]), u ([u]), ù ([ʏ]) e ü ([y]) e duas semivogais: w ([u]) e j ([y]).[8]

Antre las bogales, hai çtinçon antre ls sonidos de "e", "l" i "u" i, antoce, las bogales qu'aparecen cun aciento grabe (`) son pronunciadas cumo [ɛ], [ɔ] i [ʏ], respetibamente. La bogal "ü", por sue beç, ye outelizada para sustituir "uu" de palabras benidas de l'houlandés, cumo an "hür" (aluguer), de l'houlandés "huur".

Fonemas vocálicos orais da língua papiamento
Anterior Central Posterior
Cerrada i u
Semicerrada e ø o
Média ə
Semiabierta ɛ ɔ
Abierta a

Las semibogales solo se çtinguen graficamente de las bogales quando son posicionadas ne l'ampeço dua sílaba. Cumo eisemplo, la semibogal "w" ye çtacada an "wesu" (uosso), mas aparece cumo "u" an ruina (ruína), anque seguir sendo ua semibogal de l ditongo ascendente ui. Eigualmente, l bocábulo "yabi" (chabe) nun puode ser scrito cumo "iabi". Para alhá desso, "w" nunca aparece antre "u" i ua outra bogal qualquiera i tamien "y" nun aparece antre "i" i outras bogales.[9]

Ditongos

An papiamiento, ocorren uito ditongos ascendentes ([ja], [je], [jo], [ju], [wa], [we], [wo], [wu]) i uito ditongos çcendentes ([ai̯], '[au̯], [ei̯], [ɛi̯], [eu̯], [oi̯], [ɔu̯], [ʏi̯]). Ne l dialeto de Curaçao i Bonaire, inda assi, ye adicionado un nono ditongo çcendente, "[ɔi̯]", debido a ua particularidade na sue pronún. [8]

Ditongos
Ascendentes Çcendentes
ja ai̯
je au̯
jo ei̯
ju ɛi̯
wa eu̯
we oi̯
wo ɔu̯
wu ʏi̯
- ɔi̯

Bogales duplicadas ocorren solamente quando ambas son pronunciadas separadamente, cumo an "reeduca" (reeiducar) i l'uso de l trema (¨) se restringe la palabras strangeiras, nun serbindo para andicar la pronúncia apartada dua bogal, cumo ocorre na palabra spanhola pingüino  (pinguin).

Consoantes e encontros consonantais eiditar

Consoantes
lhabial dental albeopalatal palatal belar glotal
oclusibas p, b t, d g, k
fricatibas f, v s, z ʃ, ʒ x h
africadas t / tʃ

d / dʒ

nasales m n ɲ ŋ
lhíquidas l, r
semibogales w j

Dígrafos

Hai quatro ditongos an Papiamiento: "ch", "dj", "sh" i "zj", pronunciados respetibamente cumo [tʃ], [dʒ], [ʃ] i [ʒ].[sin fuontes?] La lhetra C

L papiamiento amprega la lhetra "c" fuorte [k] i fraca [s] cumo an bários lhénguas deribados de l lhatin. La lhetra "c" ye pronunciada cumo [s] antes de "e" i "i", anquanto l "c" fuorte ye outelizado nas demales situaçones. Las lhetras "k" i "s" puoden sustituir l "c" an alguas ocasiones, mas l "c" ten preferéncia an relaçon la "k" quando aparece antes de las lhetras "la", "l", "u", "l", "m", "r" i "t" i, eigualmente, an relaçon la "s" na radadeira sílaba dun bocábulo, bien cumo an cunjugaçones berbales cumo "conoce" (cunhece). La lhetra G

Assi cumo cula lhetra "c", l "g" tamien assume las formas fuorte i fraca, podendo ser pronunciado cumo [g] antes de "la", "l" ó "u" ó cumo [x], giralmente antes de "e" i "i". Para que soe cumo [g] antes de "e" i "i", ye necessairo adicionar un "u", cumo an "guera" (guerra), que se pronuncia cumo ['ge.ra]. /X/, /H/ i /K/

Puode haber dibergéncias antre las bariaçones de Aruba i Curaçao/Bonaire quando a la pronúncia de /x/, /h/ i /k/. Na purmeira sílaba, /x/ i /h/ barian, cumo an /gèspo/ (Aruba) i /hèspu/ (Curaçao). Na radadeira sílaba, /x/ i /k/ barian, cumo an /vlègtu/ (Aruba) i /flèktu/ (Curaçao). [sin fuontes?] /V/, /F/ i /B/

A las bezes, /v/ altarna cun /f/ i /b/, mas l'amberso nun ocorre. Cumo eisemplo, l'altarnáncia antre /v/ i /f/ ocorre an palabras houlandesas cumo /vèrnis/, que se trasforman an /fèrnis/. Inda, l'altarnáncia antre /v/ i /b/ ocorre an palabras d'ourige eibérica, cumo an /favor/, que queda /fabor/. (Coincidéntemente, cumo l mirandés) [sin fuontes?]

Diacríticos eiditar

La bariaçon de Curaçao i Bonaire adora l'aciento grabe (`) para denotar defrenças de pronúncia antre dues bogales i l'aciento agudo (´) para andicar a tonicidade dua palabra. Quanto a a tonicidade, las palabras an papiamentu puoden ser oxítonas, paroxítonas, proparoxítonas ó "subresdrúhulo". Essa radadeira classeficaçon ocorre ne l spanhol i carateriza la sílaba tónica cumo la sílaba anterior a l'antepenúltima sílaba dua palabra. Tamien hai uso de l trema nessa bariaçon.[sin fuontes?]

Apócope eiditar

Assi cumo na lhéngua spanhola, l fenómeno de l'apócope acuntece ne l papiamiento, percipalmente an berbos ne l'anfenitibo (marcar - marká) ó an alguas profissones  (pescador - piskadó).[sin fuontes?]

Cuntreste antre tones eiditar

L papiamiento ten dous nibles de ton: alto (A), repersentado pul aciento agudo (´), i baixo (B), repersentado pul a aciento grabe (`), qu'auxelian na eidantificaçon de l seneficado de palabras de mesma grafie. Cumo eisemplo, la palabra "papa", se pronunciada cumo "pápà", se refire al cargo de Pontífice, anquanto "pàpá" senefica "pai" ó "papai/papá". An giral, esse cuntreste antre tons altos i tones baixos nun ocorre an palabras monossílabas, trissílabas ó polissílabas. [10]

Alfabeto i ortografie eiditar

Alfabeto i correspondéncia fonética eiditar

Alfabeto
Lhetra Nome Eisemplo
A a antes
B be banko
C ce/se centro
D de documento
E e esei
F ef/èf fauna
G ge gesto
H ha habilidad
I i igual
J ye Juan
K ka kere
L el/èl lista
M em/èm mucho
N en/èn nada
Ñ eñe ñapa
O o otro
P pe palo
Q ku/kü quesillo
R er/èr rosa
S es/ès saya
T te tin
U u un
V ve verbo
W we wesu
X eks examen
Y igrek/igrèk yama
Z zed/zèd zona
Ortografia das vogais
IPA Aruba Curaçau i Bonaire
a a a
e e e
ɛ e è
ǝ e e
i i i
o o o
ɔ o ò
u u u
ø u ù

Gramática eiditar

Pronomes eiditar

Pessoais

Ls pronomes pessonales an papiamiento son:

Pronomes pessoanales
mi you
bo tu
e el, eilha
nos nós
boso bós
nan eilhes, eilhas

Ouserbaçones: Ls pronomes pessonales son outelizados de la mesma forma, andependientemente se son ampregados cumo sujeito ó cumo oubjeto dua ouraçon. Ye cunsidrado rude outelizar l pronome "bo" para se referir a ua pessona çconhecida, sendo preferible outelizar "Señor" (senhor) ó "Señora" (senhora).[sin fuontes?] Ls percipales pronomes andefenidos an papiamento son:

Pronomes possessivos
mi meu, minha, meus, minhas
bo teu, tua, teus, tuas
su seu, sua
nos nosso, nossa, nossos, nossas
boso seus, suas
nan seus, suas
Pronomes possessibos (2)
di mi (l/la) miu, mie, (ls/las) mius, mies
di bo (l/la) tou, tua (ls/las) tous, tuas
di dje (l/la) sou, sue
di nos (l/la) nuosso, nuossa (ls/las) nuossos, nuossas
di boso (ls/las) sous, seus
di nan (ls/las) deilhes, deilhas

Reflexibos

Ls pronomes reflexibos, qu'apersentan cierta semelhança cul pertués i l mirandés, son:[sin fuontes?]

Pronomes reflexibos
mi mes you mesmo/a
bo mes tu mesmo/a
e mes el/eilha mesmo/a
su mes si mesmo/a
nos mes nós mesmos/as
boso mes bós mesmos/as
nan mes eilhes/as mesmos/as

Andefenidos

Ls pronomes relatibos an papiamento son:

Pronomes andefenidos
un otro (un) outro
kualke qualquiera
kualke kos qualquiera cousa
tur kos todas las cousas
tur hende todas las pessonas
ni un, ningun hende naide
un hende alguien
algo/algu algo
ambos ambos
tur todos/as
algun di algun (de l to)
ningun di nanhun (de l to)

Ls pronomes anterrogatibos son: [sin fuontes?]

Pronomes anterrogatibos
kiko? qué?
cuandu? quando?
ki ora? qu´horas
ki dia? que die?
unda? adonde?
kende? quien?
cua? qual?
pa kiko? por qué?
con? cumo?
cuanto? quanto?

Relatibos

Pronomes relativos
ku que, l/la qual
ken su de quien? (posse)
di ken de quien? (ourige)
lloke que, l/la qual

Berbos eiditar

Cunjugaçon e aspecto eiditar

La cunjugaçon de ls berbos an papiamiento ye dada pula adiçon de las partículas "ta", "lo" i "la" antes de l berbo, que nun barie an l pessona ó númaro. Ye amportante çtacar que nun hai  percisamente l'eideia de passado, persente i feturo cumo nas lhénguas ando-ouropeias*, mas si l'eideia d'aspetos. San eilhes cuntino/nun cuntino, perfetibo/nun perfetibo i rial/heipotético.[12]

La partícula "ta"

La partícula "ta" refire-se a ua açon an progresso, seia ne l momiento an que se fala ó noutro momiento andicado pul enunciador, podendo tamien andicar açon habitual ó cuntínua, a eisemplo de la strutura "ta komiendo" (stá comendo) que reproduç la strutura espanhola "está comiendo". Inda, ye ousada para andicar qu'ua açon stá para ocorrer ó quando ye cierto qu'eirá ocorrer. Nun hai, antoce, çtinçon antre açones eimediatas ó açones qu'ocorriran nun feturo próssimo. La partícula "ta" tamien puode ser ousada para anfatizar ua açon na frase, cumo an "mi mes ta kana bai" (you mesmo puodo ir).[13]

Alguns berbos nun son acumpanhados pula partícula "ta", cumo l própio berbo "ta" i ls berbos tin (tener), por (poder), ke (querer), konose (coincer), mester (deber). Alguns outros puoden ó nun lhiebar la partícula, cumo gusta (gustar), stima (amar), bal (baler), kosta (custar), debe (deber), parse (parecer).[sin fuontes?] Açones feturas tamien puoden ser spressas pula spresson "ta bai" + anfenitibo, cumo an "mi ta bai piska" (lhit. you bou pescar).[sin fuontes?] La partícula "a"

Andica ua açon que yá fui cumpletada até l momiento de la fala ó an alumínio outro momiento andicado pul enunciador. Quando l pronome "e" (terceira pessona de l singular) ye seguido pula particula "a", el ye trasformado an "el".[13]

Eisemplo: "E mucha a hui bai" (l rapaç fugiu).

La partícula "lo"

Ye outelizada para andicar ua açon heipotética ó ua açon fetura. Segundo la lhógica de l papiamiento, açones passadas i persentes puoden ser reales ó heipotéticas, mas açones feturas solo puoden ser heipotéticas, pus nun hai cumo tomá-las cumo fato. Questuma-se ampregar essa partícula antes de l sujeito de l'ouraçon.[14]

La partícula "táa" ó "tábata"

La partícula "táa", que se defrencia de "ta" por star formada por ua sílaba lhonga de ton alto, anquanto la radadeira ye cumpuosta por ua sílaba cúrtie de ton baixo, ye la cumbinaçon antre las partículas "ta" i "a".[14]

Ambas las partículas serben para andicar açones cuntínuas cumpletas ne l momiento de la fala ó an outro dado momiento, ó açones que stában an curso ne l momiento an qu'algun outro eibento acunteciu.[15]

La defrença antre las dues formas ye la formalidade, sendo "tábata" cunsidrada mais polida. Esta ye, ademales, la forma outelizada an testos de gramática subre l papiamiento an detrimiento de la berson coloquial "táa".[15]

Modo eiditar

La partícula "lo ta"

La cumbinaçon antre las partículas "lo" i "ta" andica ua açon cuntínua i heipotética.[16]

La partícula "lo a"

Esta cumbinaçon andica açones passadas heipotéticas.[17]

Las partículas "lo táa" i "lo tábata"

Andican açones passadas cuntínuas i heipotéticas.[17]

L'auséncia de partículas

L'auséncia de qualesquiera partículas, cumo na forma amperatiba de l papiamiento ó an ouraçones subordinadas, andica que l'açon ye nó-cuntínua, nó-perfetiba i nó-heipotética.[18]

Ne l causo de las ouraçones subordinadas, l'aspeto berbal nun ye marcado pus yá fui marcado na ouraçon percipal, stá ne l cuntesto de las ouraçones ó nun ye relebante pa la situaçon de la quemunicaçon.[19]

Ouraçones eiditar

Orde sintática eiditar

L'orde sintática de l papiamiento ye sujeito-berbo-oubjeto, sendo l'oubjeto andireto posicionado antes de l'oubjeto direto. [20]

Eisemplo: E manda mi ruman bo number di telefon. (El manda a a mie armana l sou númaro de telifone).

Foco eiditar

Quando algua strutura sintática recibe l foco, eilha passa a star ne l'ampeço de la frase, preferencialmente junto de l marcador de foco "ta". [21]

Frases cumparatibas eiditar

Frases comparativas
Equidade A ta mes X ku B (A ye tanto X quanto B)
Superioridade A ta mas X ku B (A ye mais X que B)
Inferioridade A ta menos X ku B (A ye menos X que B)
Comparativa negativa A no ta asina X manera B (A nun ye tan X quanto B)
Superlativo E di mas X (Ye l mais X)

Frases negatibas eiditar

Las frases negatibas an papiamiento son formadas atrabeç de l'adiçon de la partícula "no" (nó) ó de partículas negatibas cumo "nada", "ningun" (nanhun), "ningun hende" (naide), nunka (nunca), "ningun kaminda" (nanhun lhugar).[23]

Frases anterrogatibas eiditar

Nun hai mudança ó amberson na orde sintática pa la formaçon de preguntas. Basta adicionar un andicador de queston i aplicar entonaçon apropiada. [20]

Bocabulário eiditar

Declaraçon Ounibersal de ls Dreitos Houmanos eiditar

"Articulo 1

Tur ser humano ta nace liber y igual den dignidad y den derecho. Nan ta dota cu rason y cu consenshi y nan mester comporta nan den spirito di fraternidad pa cu otro."


("Artigo 1

Todos ls seres houmanos nacen lhibres i eiguales an dignidade i an dreitos. Dotados de rezon i de cuncéncia, dében agir uns para culs outros an sprito de fraternidade.)[sin fuontes?]

Frases de l die-a-die eiditar

Cumprimientos
Bon bini Bien-benido(a)
Bon dia Buonos dies
Bon tardi Buona tarde
Bon nochi Buona nuite
Con ta bai? Cumo bás?
Mi ta bon Stou bien
Outras frases
Danki Oubrigado(a)
Por fabor Por fabor
Di nada De nada
Si
No Nó/Nun
Ayó Adius
Te otro biaha Até lhougo (lhit. Até outra biajen)

Númaros eiditar

Númaro Cardinal Ourdinal
0 zero
1 unu prome(r) / di prome(r)
2 dos di dos
3 tres di tres
4 cuater di cuater
5 sinku, cincu di sinku / cincu
6 seis (segue l mesmo padron)
7 shete
8 ocho
9 nuebe
10 dies
11 diesun
12 diesdos
13 diestres
14 diescuater
15 diessinku
16 diesseis
17 dieshete
18 diesocho
19 diesnuebe
20 binti
21 binti un
22 binti dos
30 trinta
40 cuarenta
50 cincuenta
60 sesenta
70 setenta
80 ochenta
90 nobenta
100 cien
200 dos cien
201 dos cien un
1000 mil
2000 dos mil

Cumparaçon cun lhénguas similares (i Mirandés) eiditar

Mirandés Pertués Papiamento Crioulo de la Guiné-Bissau Crioulo de Cabo-Berde
Bien-Benido Bem-vindo Bon Bini Bô bim drito Bem-vindo
Buonos Dies Bom Dia Bon dia bon dia Bon dia
Oubrigado Obrigado Danki Obrigado Obrigadu
Cumo bás Como vai/vais? Con ta bai? Kuma ku bu na bai? Módi ki bu sa ta bai?
Mui buono Muito bom Hopi bon I bon dimás Mutu bon
You stou bien Eu estou bem Mi ta bon Ami n'stá bon N sta dretu
You, You sou Eu, Eu Sou Mi Ami N, Mi e
Tenga un buono die Tenha um bom dia Pasa un bon dia Pasa un bon dia Pasa un bon dia
Beijo-te depuis, até lhougo Vejo você depois/ vejo-te depois, até logo Te aworo N'ta odjau dipus N ta odjâ-u dipôs
Comida Comida Cuminda Bianda; Kumida Kumida
Pan Pão Pan Pon Pon
Sumo Suco, Refresco, Sumo Refresco Sumo Sumu
You amo l Curaçau Eu amo o Curaçau Mi stima Kòrsow N´gosta di Curaçau N gosta di Curaçao

Refréncias

Refréncias

  1. Ethnologue
  2. ↑ Koninkrijksrelaties, Ministerie van Binnenlandese Zaken en. «Invoeringswet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba» wetten.overheild.nl (an houlandés). Cunsultado an 18 de agosto de 2021
  3. ↑Romero, Simon (5 de júlio de 2010) «A Language Thrives in Its Caribbean Home» The New York Times (an anglés) ISSN 0362-4331. Cunsultado an 18 de agosto de 2021
  4. ↑Lang, George (2000) Entwisted tongues : comparative creole literatures. Amsterdam: (s.n.) OCLC 44056748
  5. ↑Quint Nicolas (2000) Le cape-verdien : origines et devenir d'une langue métisse : étude des relations de la langue cap-verdienne avec les langues africaines, créoles et portugaise. Paris, France: L'Harmattan. OCLC 47894425
  6. ↑Jacobs, Bart. «Papiamentu: a diachronic analysis of its core morphology». Cunsultado an 12 de maio de 2022
  7. ↑Jacobs Bart. «Jacobs 2009 Origins of Old Portuguese Features in Papiamentu» Cunsultado an 12 de maio de 2022
  8. ↑ Kouwenberg & Murray 1994, p. 6.
  9. ↑ Kouwenberg & Murray 1994, p. 8.
  10. ↑ Kouwenberg & Murray 1994, p. 12.
  11. ↑ papiamentu.pbworks.com. Cunsultado an 11 de maio de 2022
  12. ↑ Salazar 1975, p. 13.
  13. ↑ Salazar 1975, p. 31.
  14. ↑ Salazar 1975, p. 33.
  15. ↑ Salazar 1975, p. 34.
  16. ↑ Salazar 1975, p. 35.
  17. ↑ Salazar 1975, p. 36.
  18. ↑ Salazar 1975, p. 37.
  19. ↑ Salazar 1975, p. 40.
  20. ↑ Kouwenberg & Murray 1994, p. 35.
  21. ↑ Kouwenberg & Murray 1994, p. 36.
  22. ↑ Kouwenberg & Murray 1994, p. 53.
  23. ↑ Kouwenberg & Murray 1994, p. 41.
  24. ↑ Olímpiada Brasileira de Línguistica «Edição Paraplü». obling.org. Cunsultado an 12 de maio de 2022

Bibliografie eiditar

  • Kouwenberg; Murray (1994). Papiamentu. [S.l.: s.n.] 
  • Salazar (1975). The Papiamento and Jamaican Creole Verbal Systems. [S.l.: s.n.] 

Lhigaçones sternas eiditar

Modelo:Wikcionário