La Mialhada ye ua cidade pertuesa, situada ne l lhemite Sul de l Çtrito de Abeiro, region Centro i, zde 2008, a la sub-region de l Baixo Mondego (antes pertencia a la sub-region Baixo Bouga), cun cerca de 4522 habitantes.[1] Ye l percipal centro ourbano de la sub-region binícola de la Bairrada.

Esta páigina ó cacho fui traduzida outomaticamente i percisa de ser rebista por un falante natibo de mirandés. Se sabes bien mirandés ajuda la Biquipédia rebendo este artigo. Apuis de la rebison apaga esta marca. Oubrigado!
 Nota: Pa outros segneficados, cunsulta Mealhada (zambiguaçon).
Mialhada
Brason de {{{município}}} Bandeira de {{{município}}}
Brason Bandeira

Paços de l Cunceilho

lhocalizaçon de Mialhada
Gentílico Mealhadense
Ária 111,14 km²
Populaçon 20 496[1] hab. (2011)
Densidade populacional 184,42 hab./km²
N.º de freguesies 8
Fundaçon de l munecípio
(ó foral)
1514-foral; 1836-cunceilho
Region Centro
Subregion Baixo Mondego
Çtrito Abeiro
Antiga porbíncia Beira Lhitoral
Ourago
Feriado municipal Quinta-feira de Ascenson
Código postal 3050
Andereço de ls
Paços de l Cunceilho
Ancho de l Munecípio

3054-001 Mealhada

Sítio oufecial http://www.cm-mealhada.pt
Andereço de
correio eiletrónico
gabpresidencia@cm-mealhada.pt
Munecípios de Pertual

Ye sede dun munecípio cun 111,14 Km² de ária i 20 496 habitantes (2011)[1], pertence inda a la Quemunidade Antermunicipal de l Baixo Mondego. L cunceilho ye subdebidido por uito freguesies (Antes, Barcouço, Casal Cumba, Lhuso, Mialhada, Pampilhosa, Bacariça i Bentosa de l Bairro) l que se traduç nua densidade populacional de 164,4 hab./Km².

L munecípio de Mialhada ten dues bilas (Lhuso, Pampilhosa) i ua cidade (Mialhada).

L Cunceilho eiditar

Lhocalizaçon eiditar

L cunceilho de la Mialhada queda na parte sul de l çtrito de Abeiro, i faç parte de la Region Centro i de la sub-region de l Baixo Mondego.

L munecípio ye lhemitado la norte pul munecípio de la Anadie, la lheste por Mortágua, la suiste por Penacoba, la suiste i sul por Coimbra i l'oeste por Cantanhede.

Na punta de l cunceilho queda l lhugar de la Póboa de l Garçon, que ten este nome por se situar ne l lhimiar de ls trés cunceilhos de la Mialhada, Anadie i Cantanhede.

L cunceilho de la Mealhada stende-se antre la Serra de l Buçaco i la borda gandareza de Cantanhede, acumpanhando l pequeinho riu Cértima zde la nacente até se perder an meandros na frunteira territorial de l bezino cunceilho de Anadie. L riu Cértoma cuntina sou percurso la norte até al munecípio de Águeda).

Freguesies eiditar

 
Mapa de las Freguesies.

L Cunceilho de Mialhada ye subdebidido an uito freguesies:

  • Antes freguesie criada an 23 de Abril de 1964 por çmembramiento de la freguesie de Bentosa de l Bairro.
  • Barcouço freguesie que pertencia antes al zaparecido cunceilho de Ançana (Cantanhede) i que fui antegrado ne l cunceilho a 31 de Dezembre de 1853 por troca pula freguesie de Tamengos (Anadie).
  • Casal Cumba freguesie antegrada ne l cunceilho an 4 de Júlio de 1837 por decreto de D. Marie II.
  • Lhuso freguesie criada an 1837 por çmembramiento de la freguesie de Bacariça.
  • Mialhada freguesie criada an 24 de Júnio de 1944 por çmembramiento de la freguesie de Bacariça.
  • Pampilhosa freguesie antegrada ne l cunceilho a 31 de Dezembre de 1853 zanexada de l cunceilho de Coimbra.
  • Bacariça freguesie qu'era sede l cunceilho homónimo i que fui zaparecido aquando de la criaçon de l cunceilho de la Mialhada.
  • Bentosa de l Bairro freguesie antegrada ne l cunceilho an 4 de Júlio de 1837 por decreto de D. Marie II.

Stória eiditar

Época Romana eiditar

 
Bias i Achados Romanos ne l Cunceilho de la Mialhada.
 
Marco Meliário.

De la persença romana ne l cunceilho çtacamos l'achamiento dun marco meliairo (que remonta al anho de 39 d.C.) durante la custruçon de la lhinha de l norte inda ne l seclo XIX (1856 ó 1857) qu'andicarie a milha 12 de la bie romana de Oulissipo (Lhisboua) la Cale (Vila Nuoba de Gaia), que seguirie pul lhado oeste de l riu Cértima. Este achado ancontra-se hoije an die ne l átrio de l'eidifício de la cámara municipal. Tamien desta época ye la staçon arqueológica de la Cidade de las Arenas situada na Bimieira (Casal Cumba) que yá ye referenciada zde l seclo I por Strabon i coincida ne ls nuossos dies zde 1959, ne l qual se pensa poder tener sido ua ouppidun Eilbocoris, ó pequeinha fortificaçon romana. Achados neste lhocal datan de ls seclos I la IV. Tamien ne l lhugar de Barcouço fúrun ancontrados alguns bruxedos romanos cumo moedas i olarie.[2] Inda referenciado an lhibros i páiginas de l'anterneta, tamien nesta zona eisistirie ua staçon de muda de cabalhos ó mutatio chamada de Ad Columban, talbeç un nome antecessor de (Casal) Cumba i, para para alhá de la Bie OulissipoCale, tamien dues ramificaçones, ua dirigindo-se pa la cuosta i outra birada para nacente que seguirie partindo de l'atual lhocalizaçon de la cidade de Mialhada para Bobadela bie Norte de l Buçaco probabelmente seguindo la lhinha de debison de ls atuales cunceilhos de Mialhada i Anadie.[3]

Época Pré-reconquista eiditar

De l período cumprendido antre la queda de Roma las ambasones bárbaras i acabando ne l domínio árabe, las tierras pertencentes al cunceilho pouco ó nada ténen a relatar, solo se çcute la possibelidade de la chamaçon de la lhocalidade de Barcouço ser d'ourige árabe pula junçon de bárr-, que senefica campo, i causon, relatibo a arco, quedando assi l seneficado de Campo de l Arco.[2]

De la Eidade Média até al sec.XIX eiditar

 
Monumiento als 1000 anhos de la Bacariça.

Seguindo la lhinha temporal, cula cunquista de Coimbra an 878 por Heirmenegildo Guterres, nobre de la corte de Fonso III de Lhion, las tierras an que se ansere l cunceilho quedan siguras pa la reocupaçon crestiana, mas ne l fatídico anhos de 987 regressa a manos árabes sendo solo reconquistadas pa ls crestiano a 1064 por Fernando Magno de Lhion i Castielha. Assi, las tentatibas de reocupaçon suspensas por 77 anhos fúrun retomadas cula anstalaçon de bários mosteiros na zona adonde l fetura cunceilho se eirie anserir, sendo ls mais amportantes l Mosteiro de l Lhorbon (Penacoba), que a par cula Sé de Coimbra fui un de ls maiores motores de la region na época, i l Mosteiro de la Bacariça, que stendiu l sou patrimonho para para alhá de ls rius Mondego, la sul, i Douro, la norte, tenendo sido propiatairo de l Mosteiro de Leça i de tierras de la Maia. Ls registos dessa época chegórun até nós atrabeç de l Lhibro Negro de la Sé (Bielha) de Coimbra, de ls registos de l Lhibro de ls testamientos de l Mosteiro de l Lhorbon. Assi ye a partir desta época que grande parte de ls nomes i lhocalizaçon de grande parte de las tierras de l cunceilho ampeçan a aparecer, an cartas de doaçon i documentaçon relatiba a tributos, assi cumo la grande amportança que l yá zaparecido Mosteiro de la Bacariça tubo nas tierras la Sul de l Douro i Norte de l Mondego. Para dar alguns eisemplos tenemos refréncias la Bal Cobo an 967, probabelmente antiga zeignaçon de Riu Cobo (Barcouço); Bimieira an 967, nome atual de l'antiga billa romana ende eisistente; Billa Berde an 972 i 974, pula çcriçon, probabelmente antepassada de la Mialhada ó d'algua de las poboaçones al redror pus la refréncia ye dada a las bordas de l riu Bacariça antre Barró (Lhuso) i Bimieira (Casal Cumba) assi nun quedan çcartadas la Póboa i l Reconco que tamien se situan nesta zona sendo a l'altura la Mialhada un paul; la Bacariça i l sou Mosteiro son referenciados an 1002, Bentosa an 981; Arinhos (Bentosa de l Bairro), Antes, Lhuso i Bárzeas (Lhuso) i Santa Cristina (Bacariça) an 1064; Barcouço an 1116; Pampilhosa an 1117; Pedrulha (Casal Cumba) an 1123; Sernadelo (Mialhada) an 1140 mas solo cumo lhocal de cultibo, nun cumo poboaçon; muitas outras refréncias fúrun feitas.[4] Assi, i segundo estes decumientos, las tierras hoije pertencentes al cunceilho fúrun propiadades destes mosteiros, de la Sé de Coimbra i inda de particulares.

Solo a 12 de Setembre de 1514 Mialhada i Bacariça recíben foral por D. Manuel I,[5] mas las tierras de l'atual cunceilho permanecírun sob jurisdiçon de l Bispo de Coimbra, assi l'atual território pertenceu als cunceilhos mediebales de Coimbra (Pampilhosa), Bacariça (Bacariça, Mialhada i Lhuso) i Casal Cumba i Bentosa (Bentosa i Antes).[6]

An 1628 stablece-se ne l Buçaco ua quemunidade de frades carmelitas, eilhi eidificando l cumbento de Santa Cruç de l Buçaco i einúmaras ermidas i capielhas de peniténcia, que son hoije l patrimonho classeficado de l cunceilho. La Orde de ls Carmelitas Çcalços eilhi permaneciu durante duzientos anhos até a la sue stinçon an 1834.

Criaçon de l Cunceilho i Organizaçon Admenistratiba eiditar

 
Palace Hotel de l Bussaco - Mialhada.

Ne l seclo XIX, culas grandes reformas lhiberales fui criado l'atual cunceilho de la Mialhada ne l reinado de D. Marie II.[4] Criado a 6 de Abril de 1836 era custituído pulas freguesies de Casal Cumba, Bentosa, Tamengos i Aguin sendo que Mialhada fui sede de cunceilho i pertencia a la freguesie dun cunceilho bezino, l de la Bacariça, que, na altura de la sue stinçon an 1837 detenie las freguesies de Bacariça, Lhuso i Bila Nuoba de Monsarros que passou a pertencer al cunceilho de Anadie. Inda an 31 de Dezembre 1853 passórun pa l cunceilho las freguesies de Pampilhosa, zagregada de l cunceilho de Coimbra, i la de Barcouço, benida de l zaparecido cunceilho de Ançana (Cantanhede), saindo por sue beç Aguin i Tamengos pa l cunceilho de Anadie. Cul formato cun qu'inda hoije permanece l cunceilho berie la sede de cunceilho a eilebar-se la freguesie an 24 de Júnio de 1944, zanexada de la freguesie de Bacariça i inda la freguesie de Bentosa a debedir-se i a criar la freguesie de la Antes a 23 de Abril de 1964 quedando assi admenistratibamente cumo até hoije.

Lhigado siempre la Coimbra, l'atribuiçon antre ls çtritos de Abeiro i Coimbra fui cunflituosa, sendo la Mialhada antegrada ne l de Abeiro antre 1836 i 1842, anho an que mudou para Coimbra, mas la troca pul cunceilho de Mira buoltarie a poner l cunceilho de buolta ne l çtrito de Abeiro an 1855, adonde inda permanece, cunfigurando-le l'aspeto de “península” ambrenhada ne l çtrito de Coimbra.

Lhuso fui eilebada la Bila an 6 de Nobembre de 1937.

Pampilhosa fui eilebada la Bila an 9 de Júnio de 1985.

Mialhada fui eilebada la Cidade an 26 de Agosto de 2003.

Demografie eiditar

Populaçon de l cunceilho de Mialhada (1801 – 2011)
1801 1849 1900 1930 1960 1981 1991 2001 2011
2 326 7 102 9 915 13 869 17 478 19 305 18 272 20 751 20 496

Eiquipamientos i Anfraestruturas eiditar

An tenermos d'eiquipamientos registe-se l'eisisténcia de todos ls serbícios de l'admenistraçon pública, ancluindo tribunal, stablecimientos de ansino, centro de salude i dues corporaçones de bumbeiros.

Acessibelidades eiditar

 
Acessibelidades de l Cunceilho.
 
Bista de la Staçon Ferrobiária de la Pampilhosa, an 2008.

An tenermos d'anfraestruturas rodobiárias, l munecípio ye atrabessado pula A1 cun acesso pul nuolo de la Mialhada, pul IC 2 qu'atrabessa l cunceilho, pula EN 234 (antre Mira i Mangualde) i por ua rede biária municipal stensiba a todas las freguesies.

Ye eigualmente atrabessado pulas lhinhas ferrobiárias de l Norte (antre Lhisboua i Porto), de la Beira Alta (antre Pampilhosa i Bilar Formoso) i Ramal de la Figueira de la Foç (antre la Figueira de la Foç i Pampilhosa), que se cruzan na staçon de la Pampilhosa, tornando-la nun de ls nós ferrobiairos mais amportantes de Pertual.

Cula sue situaçon geográfica ímpar na Region Centro, la Mialhada desta por outo-strada, 1 hora de l Aeroporto Francisco Sá Carneiro, ne l Porto, a 2 horas de l aeroporto de la Portela, an Lhisboua i stá a menos de 1 hora de ls portos de Abeiro i de la Figueira de la Foç, pa ls quales ten eicelentes acessos.

Turismo eiditar

 
Fotomontaige de la paisaige a partir de l miradouro de la Cruç Alta (Buçaco) zde Souselas até Pampilhosa.

Cun ua bertente turística mui fuorte assente nas Termas de l Lhuso, Mata Nacional de l Buçaco i na Gastronomie, l cunceilho ten dibersas ounidades houteleiras ponendo a la çposiçon de l turista mais de mil camas i cerca de meia ciento de restourantes specializados an lheiton assado a la Bairrada, stando grande parte deilhes, senó mesmo ua fuorte maiorie, situados na parte norte, an Sernadelo i alguns na parte sul,an Puonte de Casal Cumba i Puonte de Biadores.

Património eiditar

La Cidade eiditar

Lhocalizaçon eiditar

La cidade queda maioritariamente na freguesie de Mialhada i inda se stende para Sul pa la freguesie de Casal Cumba i para Este pa la freguesie de Bacariça. La cidade ancorpora para para alhá de las partes centrales de Mialhada i Póboa de la Mialhada, las de l Cardal, Sernadelo, San Romon, Reconco, Chinas, Puonte de Casal de Cumba, Puonte de la Biadores i inda Trabasso.

Eiquipamientos i Anfraestruturas eiditar

Modelo:Debedir an colunas

  • Cine-Triato Messias
  • Piscinas Municipales
  • Pabilhon Gimnodesportibo
  • Scuola Básica de l 1º ciclo
  • Scuola I. B. 2 i 3 de Mialhada
  • Scuola Secundária de la Mialhada
  • Arquibo Municipal
  • Bumbeiros Boluntários de la Mialhada
  • Eigreija Católica
  • Eigreija Protestante
  • Supermercado Antermarché
  • Supermercado Lhidl
  • Staçon de l Camino-de-Fierro de la Lhinha de l Norte

Modelo:Debedir an colunas fin

Galerie eiditar

Refréncias eiditar

Refréncias

  1. 1,0 1,1 1,2 «Resultados Provisórios dos Censos 2011». Cunsultado an 7 de Fevereiro de 2012  Cunsulte data an: |cunsultadata= (ajuda)
  2. 2,0 2,1 «Stória de la Freguesie de Barcouço». Junta de Freguesie de Barcouço  Parâmetro desconhecido |acessomesdie= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |acessoano= ignorado (|cunsultadata=) sugerido (ajuda)
  3. «Bias Romanas an Pertual». Pedro Soutico  Parâmetro desconhecido |acessomesdie= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |acessoano= ignorado (|cunsultadata=) sugerido (ajuda)
  4. 4,0 4,1 Marie Marques i Alice Rodrigues, "Cunceilho de la Mialhada - Tierras de Berde i de Ouro", Reviver - Editora, A. P. (2002), Mialhada.
  5. «Stória de la Mialhada». Cámara Municipal de la Mialhada  Parâmetro desconhecido |acessomesdie= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |acessoano= ignorado (|cunsultadata=) sugerido (ajuda)
  6. «Stória de la Freguesie de Aguin». Junta de Freguesie de Aguin  Parâmetro desconhecido |acessomesdie= ignorado (ajuda); Parâmetro desconhecido |acessoano= ignorado (|cunsultadata=) sugerido (ajuda)

Lhigaçones sternas eiditar

 
L Commons ten ua catadorie cun eimaiges i outros fexeiros subre Mealhada

Modelo:Mialhada/Freguesies

Cunceilhos do Çtrito de Abeiro  
 
Abeiro
 
Águeda
 
Albergarie-la-Bielha
 
Arouca
 
Bagos
 
Bal de Cambra
 
Castielho de Paiba
 
Ílhabo
 
Mialhada
 
Murtosa
 
Oubar
 
Oulibeira de Azeméis
 
Oulibeira de l Bairro
 
Santa Marie de la Feira
 
San Juan de la Madeira
 
Seber de l Bouga
 
Spinho
 
Starreija