Cristobo Colombo (Génoba [?],[1][2] c. 1437/1448Balhadolid, 20 de Maio de 1506) fui un nabegador i splorador ouropeu, respunsable por lhiderar la frota qu'alcançou la América an 12 de Outubre de 1492, sob las ordes de ls Reis Católicos de Spanha. Amprendiu la sue biaige atrabeç de l Ouceano Atlántico cul oubjetibo d'atengir la Índia, tenendo na rialidade çcubierto las ilhas de las Caraíbas (Antilhas) i, mais tarde, la cuosta de l Golfo de l México na América Central.

Retrato póstumo feito por
Ridolfo Ghirlandaio

Ourige i cuntrobérsias eiditar

mirandés Cristobo Colombo
pertués Cristóvão Colombo
alman Christoph Kolumbus
castelhano Cristóbal Colón
catalan Cristòfor Colon
francés Christophe Colomb
anglés Christopher Columbus
eitaliano Cristoforo Colombo
lhatin Christoforus Columbus
romeno Cristofor Columb

Ambora eisistan grabes cuntrobérsias quanto a la sue ourige, la teorie mais aceite zde 1892 ye la genobesa,[3] cun base an ciertos testemunhos qu'assi l refíren zde l final de l seclo XV.

Inda assi, l purmeiro testemunho subre la sue ourige fui ne ls dado por dues bezes an 1486 ne l lhibro de cuntas de Pedro Diaç de Toledo quando este se referie la Colombo por "El Pertues". Alguns outores refíren nel tamien milanés, dado haber çputas frunteiriças antre ls Stados de Milon i Génoba a la época de sou nacimiento.

Atualmente, alguns outores lhebantan heipóteses tan çtintas quanto el tener nacido an Pertual,[4] na Catalunha, ne l Paíç Basco, na Galiza, na Córsega, na Fráncia i até mesmo na Grécia, atrebuindo-le, antre esses, alguns inda, acendéncia judaica.

Segundo la teorie mais aceite, Colombo tenerie sido un tecelon de seda genobés, un home simples de la plebe.[5] Anque dessa ourige simples, Colombo tenerie buns coincimientos de bárias lhénguas (cumo l lhatin i l heibraico), de matemática, de cosmografie, de geometrie, para alhá de coincer todos ls strumientos de marina i nabegaçon, a punto de tener sido cunsidrado por alguns cumo l mais anstruído home de l mar an to la Spanha.[6]

Alguns storiadores ténen percurado demunstrar que l nabegador mentie propositadamente la Castielha para ajudar Pertual i que tenie l'ajuda de Américo Bespúcio nessa misson.[7]

Casamiento i çcendéncia eiditar

 
La casa an que se pensa que Colombo puoda tener residido, na ilha de l Porto Santo, na Madeira.

An 1479 Colombo çposou Filipa Moniz, residente ne l mosteiro femenino de Santos-o-Bielho de la Orde de Santiago[8] zde la muorte de l pai, Bartolomiu Perestrelo, cabalheiro de la casa de l Anfante D. Anrique,[9] d'ascendéncia presumibelmente eitaliana, de Placéncia, i un de ls poboadores i purmeiro capitan de l donatairo de l'ilha de l Porto Santo.

De l'ounion naciu un filho an c. 1474-80, Diogo Colombo, nomeado pula Corona Spanhola cumo 2º Almirante i Bice-rei de las Índias.

A partir de 1485 Colombo reside an Castielha. Chegando la Córdoba cula corte, tubo un causo amoroso, ne l Ambierno de 1487-1488 cun ua moça houmilde por nome Beatriz Enríquez de la qual naciu, la 15 d'agosto de 1488, Fernando Colombo. L'esta moça deixa Colombo, ne l sou testamiento, la renda anual de 10.000 marabedis, presumiblemente cumo cumpensaçon puls danos causados a la sue honra.[10]

L porjeto de Colombo eiditar

Pertual, a la época, buscaba ua passaige marítima pa l Ouriente, que le premitisse comerciar diretamente cula Índia, d'adonde éran reçtribuídas las speciaries ouriundas de las ilhas Molucas, a par d'outros pordutos de lhuxo. Bie nesse porjeto ua repuosta crestiana a l'heigemonie turco-eigípcia, muçulmana, subre la rota terrestre abastecedora de la Ouropa, particularmente de las cidades de Génoba i de Beneza.

 
Probable retrato de Colombo an pormenor de "Birge de los Nabegantes" pintado por Aleijo Fernández antre 1500 i 1536, atualmente na "Sala de los Almirantes", ne l Riales Alcázares de Sebilha
(retrato por Manuel da Silva Rosa)
 Ber artigo percipal: Çcubrimientos pertueses

Cumo altarnatiba a esse porjeto, Colombo cuncebiu atingir las Índias nabegando pa l Oucidente, cuntornando l planeta. Las sues eideias básicas éran:

  • la sfericidade de la Tierra; i que
  • ls mares éran formados por ua única massa.

Durante la sue stadie an Pertual, Colombo correspondiu-se cun Paolo del Pozzo Toscanelli. Nessa correspundéncia passou antencionalmente la Toscanelli ua stimatiba (ancorreta) de que la çtáncia era mais cúrtia que l'aceite pula Junta de Matemática de D. Juan II. Este uorgano aceitaba l'afirmaçon de Ptolomeu de que la massa de tierras (la Eurásia i la África) acupaba 180 graus de la sfera terrestre, cun 180 graus de mar. De fato solo acupa cerca de 120 graus. Colombo tenerie ousado ls cálclos de Pierre d'Ailly, acraditando que la massa acupada por tierras era de 225 graus, deixando 135 graus de mar i atrebuindo un cumprimiento menor al grau de lhongitude terrestre; estes fatos, an cunjunto cul globo de Martin Behain, tenerien tenido la birtude de cumbencer ls castelhanos, ne l Cunceilho de Salamanca adonde apersentou l sou porjeto a un grupo de relegiosos i lheigos, a patrocinar la sue spediçon. La circunferéncia berdadeira de la Tierra ye d'aprossimadamente quarenta mil quilómetros. Colombo tenerie afirmado qu'era de trinta mil i seicientos quilómetros, stimando assi que la çtáncia al Japon era de cerca de quatro mil quatrocientos i quarenta i quatro quilómetros.

Colombo cunseguiu finalmente fazer aprobar l porjeto de la sue biaige junto de ls Reis Católicos, passado la cunquista de Granada, cula ajuda de l cunfessor de la reina Sabel de Castielha. Ls tenermos de la sue cuntrataçon tornában nel almirante de ls mares de la Índia a çcubrir i gobernador i bice-rei de las tierras de l Ouriente a que se propunie chegar, an cumpetiçon culs pertueses que splorában la Rota de l Cabo.

Las quatro biaiges al Nuobo Mundo eiditar

 
Mapa culas quatro biaiges de Colombo.
 
Eilustraçon de l zambarque de Colombo an San Salbador nas Bahamas.

Colombo partiu an sue purmeira biaige de Palos de la Fruntera (Huelba, Spanha), an 3 d'agosto de 1492, cun trés pequeinhas ambarcaçones: la nau Santa Marie i las carabelas Niñla i Pinta. Tocou na Grana-Canária i rumou para Sudoeste; trés meses depuis chegou a un ilhéu de las Bahamas la que dou l nome de San Salbador. Cuntinando a nabegar costeou Cuba (segundo ls própios cubanos [11] l nome ye deribado de la palabra Taíno, "cubanacán", seneficando "un lhugar central") i chegou al Haiti la que dou l nome de Spanhola. Cumbencido de tener chegado a la Índia deixou alhá ua pequeinha quelónia i regressou a la Ouropa.

 Ber artigo percipal: Fortaleza de La Navidad

La sue segunda biaige ampeçou-se an 1493, cun trés naus i catorze carabelas. Neilha abistou las Antilhas i abordou la Martenica. Rumou depuis pa l norte i alcançou Porto Rico. Fui la Spanhola adonde la pequeinha quelónia tenie sido arrasada puls andígenas. Tenendo eilhi deixado outro cuntingente d'homes, nabegou pa l'oucidente i chegou a la Jamaica. Nessa biaige fondou Isabela, atual Santo Demingo, na República Domenicana, la purmeira poboaçon ouropeia ne l cuntinente amaricano.

Pa la terceira biaige, partiu an 1498, cun seis naus, tenendo chegado a l'ilha de la Trindade depuis dua atribulada biaige. Rumando al sul chegou a ua grande tierra que pensou ser ua ilha, la que chamou de Gracie. Rumando al norte chegou la San Demingos, cidade formada por Fr. Bartolomeu de las Casas. Eilhi antrou an cunflito cul gobernador, benido el i l'armano a ser presos i ambiados para Castielha.

Na quarta biaige, saliu de Cádiç cun quatro naus an 1502, aperponendo-se ua beç mais a chegar al Ouriente. Abistou la Jamaica i, depuis de grande tormienta, chegou a la Ilha de Pinos nas Honduras. Abistou depuis las cuostas de la Nicarágua, Cuosta Rica i Panamá. Debido al péssimo stado de las naus tubo de regressar la Spanhola, d'adonde boltou para Castielha.

Ls redadeiros anhos de bida eiditar

Colombo siempre atrebuiu las sues biaiges al zeio de cumberter nuobos pobos al Cristandade, ua fé que se antensificou cula eidade. Reibendicou oubir bozes debinas, i percurou que se ourganizasse ua nuoba cruzada para caturar Jarusalen. Usaba las bestes de franciscano, i çcrebiu las sues sploraçones al "paraíso" cumo parte de l praino debino de que resultarie l redadeiro julgamiento i la fin de l mundo.

Por outro lhado, eisigiu de la Corona castelhana dieç por ciento de todos ls lhucros nas tierras nuobas de que benisse a tomar posse, cunforme l'acordo antecedente culs Reis Católicos. Cumo Colombo yá nun gobernaba "las Índias", l nuobo monarca rejeitou estas pretensones. Ls sous filhos processórun la Corona castelhana para oubter parte de ls lhucros de l comércio cula América, mas perdírun la causa cinquenta anhos mais tarde.

Razonablemente rico debido al ouro que ls sous homes tenien acumulado an Spaniola i particularmente honrado puls sous filhos, Colombo morriu an Balladolid la 20 de Maio de 1506.

Andres Bernaldeç, cronista de ls Reis Católicos, amigo íntemo i cunfidente de Colombo, atribui-le l'eidade de 70 anhos a la época de la sue muorte. Tenerie, assi, nacido an 1436-1437.

Restros mortales eiditar

 
Túmulo de Colombo na Catedral de Sebilha.
 
Farol la Colombo na República Domenicana.

An 1509 ls sous restros mortales fúrun trasladados pa la capielha de l'ilha Cartuxa, an Sebilha.

Por zeio de l sou filho, Diogo Colombo, las ossadas fúrun lhebadas pa la Catedral de San Demingos, an 1542.

An 1795 l'ilha Spanhola fui cunquistada pula Fráncia, i parte de ls sous restors mortales tiran sido lhebados para Habana, an Cuba.

An 1877, fui çcubierta an San Demingos ua caixa de chombo cula anscriçon "Barón eilustre y çtinguido Cristóbal Colón", cuntendo cachos d'uossos. Estes restros premanecírun na Catedral de San Demingos até 1992, anho an que fúrun trasladados pa l Farol la Colombo, un grande menumiento custruído pul gobierno domenicano, para cunserbar ls restros de l Almirante, i adonde tamien se supone que repousan inda alguns de ls restros mortales de Colombo.

An 1898, durante la Guerra Spano-Amaricana, outra parte de ls sous restros retornou la Sebilha.

An 2004 fui abierto l túmulo de Sebilha adonde fúrun ancuntrados duzientos gramas de uossos (cerca de 15% de l total), qu'análezes feitas por arqueólogos i cientistas de l DNA mitocondrial apúntan que ls restos mortales pertenécen al eilustre nabegador.

Yá fui pedida outorizaçon a las outoridades de la República Domenicana para analisar l túmulo de San Demingos, outorizaçon que fui rejeitada até al momiento.

Obra eiditar

La decumentaçon scrita deixada por Colombo ancontra-se nun castelhano aportuguesado, que se acradita tenga daprendido an Pertual, adonde residiu durante muitos anhos i adonde casou. Nun se le conhécen scritos anteriores a la sue passaige para Castielha. Cunserba-se ua única carta para el, de l rei D. João II de Pertual, quando Colombo yá bibie fuora de Pertual.

Armas oureginales eiditar

Muita cuntrobérsia ten sido albantada al redror de las armas oureginales que Colombo tenerie ousado antes de Júnio de 1493. L storiador Manuel de la Silba Rosa pretende tener resolbido este enigma an 2006, al ancuntrar ua Probison Rial cula assinatura de ls Reis Católicos.[7]

Notas

  1. Phillips, William D., and Carla Rahn Phillips. The Worlds of Christopher Columbus. Cambridge: Cambridge University Press, 1992. Page 9.
  2. La maiorie de ls storiadores aceita cumo lhocal de nacimiento la cidade de Génoba, Eitália. Inda assi alguas teories dízen que Colombo serie pertués, outras inda dan nel cumo natural de la Catalunha, de la Galiza, de la Córsega i d'outros mais lhugares.
  3. Encyclopedia Britannica (an anglés) - acesso a 12-02-2007
  4. Mais propiamente an Cuba, ne l Alenteijo, cumo sustentado por José Rodrigues dos Santos an "L Codex 632".
  5. Encyclopedia Britannica. Christopher Columbus.
  6. Antretanto, tenendo falhado ne l'oubjetibo la que se perpuso, l'abertura dun camino marítimo pul Oucidente até a la Índia, la sue reputaçon an Castielha sofriu bastante, sendo zacreditado por esse fato, ua beç cumprobado puls sous cuntemporáneos.
  7. 7,0 7,1 L Mistério Colombo Rebelado, Ésquilo: Lhisboua, 2006.[lhigaçon einatiba]
  8. Pergaminho de l Mosteiro de Santos l Bielho, qu'atesta la persença dua Filipa Moniç nesse cumbento
  9. Lhibro de las Ilhas, p. 97b, guardado na Torre de l Chimpa
  10. [http://www.cerbantesbirtual[lhigaçon einatiba] .com/serblet/SirbeObras/st/08145030989769506317857/p0000001.htn#I_0_ "Datos nuebos dizentes a Beatriz Enríquez de Arana y los Aranas de Córdoba…", por Rafael Ramírez de Arellano, na Biblioteca Birtual Miguel Cervantes (2006) Modelo:S
  11. [1]

Bibliografie eiditar

  • COLOMBO, Cristobo . Diários de la Çcubierta de la América: las quatro biaiges i l testamiento. Porto Alegre: L&PM, 1998. 200p. eil. mapas. ISBN 85-254-0938-3
  • MARQUES, Alfredo Pinheiro. Pertual i l Çcubrimiento Ouropeu de la América: Cristobo Colombo i ls Pertueses. Lisboua: Amprensa Nacional - Casa de la Moneda, 1992. 140p. eil. mapas.
  • ROSA, Manuel da Silva; STEELE, Eric James. L Mistério Colombo Rebelado. Lhisboua: Éisquilo Eidiçones, 2006. 640p. il. retratos, mapas. ISBN 972-8605-86-2

Ber tamien eiditar

Lhigaçones sternas eiditar

Defensores de la tese subre l'ourige pertuesa de la naturalidade de Cristobo Colombo
Críticas a teses subre las ouriges de Cristobo Colombo
 
Commons
L Commons ten multimédia relacionada cun: Cristobo Colombo
 
L Commons ten ua catadorie cun eimaiges i outros fexeiros subre Cristobo Colombo